Trưng bày Ấn chương trên châu bản triều Nguyễn
12/10/2011 07:05 GMT+7 | Văn hoá
(TT&VH) - Những bản “công văn” bằng giấy dó vài trăm năm tuổi, có đóng dấu ấn của triều đình nhà Nguyễn sẽ xuất hiện trong cuộc trưng bày khai mạc vào sáng nay 12/10/2011 tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I (phố Vũ Phạm Hàm, Hà Nội) - qua đó giúp người xem có thể hình dung phần nào về cách quản lý hành chính trong một giai đoạn lịch sử từ 1802 tới 1945.
Cuộc trưng bày gồm 90 châu bản triều Nguyễn - những bản “công văn” thuộc dạng sớ, tấu, chiếu dụ... được chuyển lên 13 đời vua triều Nguyễn và có bút tích cùng dấu ấn “ngự phê” bằng mực son đỏ của nhà vua. Đây là cuộc trưng bày lần đầu tiên từ 1945 tới nay.
140 hình dấu ấn tại cuộc trưng bày được chia thành 3 phần: Kim bảo của Hoàng đế và ấn của các hoàng thân; ấn của các cơ quan trung ương và quân đội, ấn của các chính quyền địa phương.
Dấu ấn Quốc gia tín bảo thời Gia Long, dùng trên các loại chiếu, chỉ, dụ và
văn kiện triệu tập các tướng lĩnh, phát động binh sĩ, trưng binh nhập ngũ.
Nếu dấu ấn của Hoàng đế được ghi các dòng chữ “kinh viện” như Quốc gia tín bảo, Thủ tín thiên hạ văn vũ quyền hành... thì dấu tích ấn của phủ tôn nhân (quản lý hoàng tộc) cho thấy thay đổi khá lớn ở thời vua Thiệu Trị, khi chữ “tôn” trong câu “Tôn nhân phủ ấn” bị đổi từ nghĩa “tôn tộc” thành nghĩa “tôn kính” và có thay đổi về kích thước, chữ khắc so với những phiên bản cũ. Hoặc, 76 dấu ấn của các cơ quan trung ương và quân đội cho thấy từ 6 “Bộ” cơ bản (Lại, Hộ, Lễ, Binh, Hình, Công) thời gian đầu, ở giai đoạn cuối của vương triều Nguyễn đã có sự xuất hiện của những “Bộ” mới như Bộ Học (thời Duy Tân), các bộ Tài chính, Kinh tế, Lễ công, Tư pháp (thời Bảo Đại).
Đặc biệt, ở phần trưng bày về ấn của các cơ quan địa phương, nếu cuộc cải cách hành chính, chia lại lãnh thổ thành 30 tỉnh của vua Minh Mạng làm thay đổi dấu ấn cấp phủ, huyện, châu và chức quan tại các tộc người thiểu số thì dấu ấn của chánh tổng và lý trưởng trong thời vua Đồng Khánh lại được đúc cả bằng chữ Quốc ngữ hoặc chữ Pháp bên cạnh phần chữ Hán truyền thống và cho thấy loại hình văn tự giai đoạn này có những chuyển biến sâu sắc về lịch sử, văn hóa và đời sống xã hội...
Hiện nay đa phần số Châu bản triều Nguyễn đã được Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I tiến hành số hóa và tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu. Dự kiến trong thời gian tới, cơ quan này cũng tổ chức một cuộc trưng bày các châu bản và ấn chương cho thấy sự giao thoa văn hóa Việt - Pháp trong giai đoạn cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20.
Cúc Đường
