Công nghệ nâng tầm thể thao đỉnh cao

Trong thế giới thể thao đỉnh cao, nơi mà sự khác biệt giữa chiến thắng và thất bại chỉ nằm ở những chi tiết nhỏ nhất, các vận động viên không ngừng tìm kiếm những lợi thế cạnh tranh. Một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào thành công của họ chính là trang thiết bị hiện đại.

Với sự phát triển không ngừng của khoa học công nghệ, các thiết bị thể thao ngày càng trở nên tinh vi và hiệu quả. Nhờ vào những đột phá trong nghiên cứu vật liệu và thiết kế, các vận động viên giờ đây được trang bị những công cụ tối ưu, giúp họ đạt được những thành tích cao nhất.

Một trong những bước ngoặt lớn trong lịch sử thiết bị thể thao là sự ra đời của các vật liệu mới, đặc biệt là carbon. Nhờ trọng lượng nhẹ nhưng độ bền cao, carbon đã tạo ra một cuộc cách mạng trong nhiều môn thể thao, từ xe đạp, thuyền buồm cho đến vợt tennis. Theo nhà sử học thể thao Pascal Charroin thuộc Đại học Jean Monnet (Pháp), sự xuất hiện của carbon là một bước ngoặt quan trọng, giúp các vận động viên đạt được những hiệu suất mà trước đây họ chưa từng nghĩ tới.

Tối ưu hóa hiệu suất

Không chỉ giúp tăng tốc độ và sức mạnh, công nghệ còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của vận động viên. Lấy ví dụ trong môn đạp xe, các nghiên cứu về khí động học đã giúp các nhà sản xuất thiết kế ra những bộ đồ và mũ bảo hiểm giúp giảm lực cản của không khí, từ đó giúp vận động viên tiết kiệm sức lực và tăng tốc độ.

Tuy nhiên, việc tìm kiếm vị trí khí động học tối ưu thường đi kèm với những tư thế không thoải mái, thậm chí gây ra chấn thương. Nhờ vào sự phát triển của công nghệ cảm biến và phân tích dữ liệu, các nhà khoa học đã tìm ra cách để giúp các vận động viên đạt được hiệu suất cao nhất mà vẫn đảm bảo an toàn.

"Chúng tôi đang phát triển một thuật toán có thể đánh giá tư thế của người đạp xe bằng các thiết bị đơn giản và dễ sử dụng," Leonore Foguenne, một kỹ sư y sinh tại Đại học Liège (Bỉ), chia sẻ. "Mục tiêu của chúng tôi là giúp các vận động viên giảm thiểu nguy cơ chấn thương mà vẫn duy trì được hiệu suất cao".

Trong bối cảnh các thách thức thể thao ngày càng đa dạng, việc kết hợp nhiều lĩnh vực chuyên môn là điều cần thiết. Tại Bỉ, Trung tâm Hỗ trợ Hiệu suất Thể thao (CAPS) được thành lập bởi ba trường đại học ở Wallonia: Đại học Leuven (UCL), Đại học Tự do Brussels (ULB) và Đại học Liège (Uliège), với mục tiêu cung cấp điều kiện tối ưu cho sự chuẩn bị của các vận động viên hàng đầu của Bỉ. CAPS là nơi tập hợp các chuyên gia đánh giá các vận động viên trên nhiều phương diện: sinh lý học, cơ bắp, dinh dưỡng, cơ học sinh học và tâm lý.

Đặc biệt, phòng thí nghiệm phân tích chuyển động người của ULiège cung cấp thiết bị tiên tiến để đánh giá chuyển động 3D. Gilles Berwart, huấn luyện viên thể chất tại phòng thí nghiệm, giải thích: "Chúng tôi sử dụng các điểm đánh dấu đặt trên da để ước lượng tốc độ góc của các khớp, tức là tốc độ mà một đoạn cơ thể như cánh tay hay chân quay quanh trục của khớp. Chúng tôi cũng đo lực tác động lên mặt đất bằng một nền tảng lực và hoạt động cơ bắp bằng hệ thống điện cơ bề mặt. Tất cả các công cụ này giúp phân tích cách vận động và kỹ thuật của vận động viên".

Tuy nhiên, đổi mới công nghệ, dù có lợi, lại tốn kém vì cần chi phí cao. Điều này có thể tạo ra sự bất bình đẳng giữa các vận động viên, dẫn đến lo ngại về tính công bằng trong thể thao. Denis Masseglia, cựu chủ tịch Ủy ban Olympic và Thể thao Pháp (CNOSF), nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo rằng công nghệ không làm giảm giá trị thực của hiệu suất vận động viên: "Việc đảm bảo công nghệ không lấn át hiệu suất thực sự của vận động viên là rất quan trọng. Vận động viên cần có cơ hội chứng minh rằng họ đã vượt qua chính mình và chiến thắng nhờ vào công việc và tài năng của chính họ".

Giảm thiểu chấn thương

Sự khác biệt về công nghệ cũng có thể gây ra vấn đề tâm lý. Một vận động viên nghĩ rằng họ có thiết bị kém hơn so với đối thủ có thể cảm thấy tự ti và bị đánh bại trước khi bắt đầu cuộc thi. Philippe Godin, nhà tâm lý thể thao, cho biết: "Thiết bị tốt hơn có thể tăng cường sự tự tin, điều này rất quan trọng cho hiệu suất. Ví dụ, một vận động viên thể dục dụng cụ nếu có thiết bị tốt sẽ dám thực hiện các động tác phức tạp hơn vì ít sợ bị chấn thương".

Thêm vào đó, công nghệ cũng có thể gây ra chấn thương. Ví dụ, các "siêu giày" với mũi bằng carbon có thể nâng cao hiệu suất chạy nhưng cần phải làm quen từ từ vì chúng có thể gây căng thẳng cho một số khu vực cơ thể và tạo ra các vấn đề như viêm gân hoặc gãy xương do căng thẳng. Bác sĩ Jean-François Kaux cảnh báo: "Mũi giày carbon hoạt động như một lò xo, cải thiện hiệu suất của các vận động viên. Tuy nhiên, các đế giày này có thể dẫn đến việc quá tải ở một số vùng cơ thể và gây ra các vấn đề như viêm gân hoặc gãy xương".

Công nghệ cũng đã mang lại những lợi ích lớn cho các vận động viên khuyết tật, đặc biệt là trong việc cải thiện thiết bị của họ, như chân giả thể thao. Khác với chân giả dùng trong sinh hoạt hàng ngày, chú trọng đến sự thoải mái và chức năng suốt cả ngày, chân giả thể thao chủ yếu tập trung vào hiệu suất trong thời gian ngắn.

Theo Doriane Pelzer, bác sĩ chuyên khoa y học thể chất và phục hồi chức năng tại Trung tâm bệnh viện đại học Liège (CHU de Liège), chân giả thể thao cần được chế tạo từ các vật liệu chắc chắn nhưng nhẹ, như carbon hoặc titan. Ngày càng nhiều chân giả được sản xuất bằng công nghệ in 3D, giúp cải thiện độ vừa vặn. Các thách thức chính liên quan đến phần ống chân, có thể gây ra tổn thương da. Do đó, cần có các giao diện tốt hơn để đảm bảo sự vừa vặn thoải mái.

Liệu chân giả có thể giúp các vận động viên khuyết tật thi đấu cùng các vận động viên bình thường trong một số môn thể thao? Doriane Pelzer cho biết: "Điều này phụ thuộc vào môn thể thao, nhưng hoàn toàn có thể tưởng tượng được. Ví dụ, chân giả cho môn nhảy xa có thể trở nên hiệu quả đến mức mang lại lợi thế so với chân của vận động viên bình thường".

Dù thế nào, cuộc đua đổi mới công nghệ trong thể thao sẽ tiếp tục không ngừng, với mục tiêu không ngừng cải tiến. Nếu công nghệ thay đổi thể thao với các thiết bị ngày càng tinh vi, điều quan trọng là luôn giữ cho hiệu suất là mục tiêu nhân văn hàng đầu./.