Doja Cat vực dậy rap sau hơn 1 năm thất thế

Sau 5 tuần ra mắt, ca khúc Paint the Town Red cuối cùng cũng leo lên vị trí quán quân Billboard Hot 100, đây là No.1 thứ 2 của Doja Cat. Trước đó, nữ ca sĩ - rapper đã có No.1 với bài Say So, hát cùng Nicki Minaj hồi năm 2020.

Đặc biệt, Paint the Town Red (tạm dịch: Vẽ thị trấn đỏ) là ca khúc rap đầu tiên đứng No.1 Hot 100 trong hơn 1 năm qua, kết thúc quãng vắng bóng dài nhất của thể loại này trên đỉnh BXH kể từ năm 2001.

Kết thúc giai đoạn "hạn hán" No.1 của rap

No.1 mới của Hot 100 cũng đưa các cố nhạc sĩ huyền thoại Burt Bacharach và Hal David trở lại đỉnh cao lần đầu tiên kể từ năm 2004, nhờ Paint the Town Red lấy mẫu từ sáng tác của họ là Walk on By, do Dionne Warwick thể hiện.

Theo Luminate, trong tuần theo dõi từ 1 tới 7/9/2023, Paint the Town Red đã ấn tượng thu hút 32,1 triệu lượt nghe đài (tăng 14% so với tuần trước), 27,7 triệu lượt stream (tăng 10%) và bán được 8.000 bản tải về (tăng 32%). Hiện, ca khúc đứng No.2 trên BXH Ca khúc Streaming, No.5 trên Doanh số ca khúc kỹ thuật số và No.15 trên Ca khúc trên đài.

Lần đầu ra mắt trên BXH, Paint the Town Red chỉ đứng ở No.15. Hai tuần sau, nổi lên nhờ lan truyền mạnh trên TikTok, ca khúc đã đạt tới No.5, trở thành top 10 thứ 7 của Doja Cat. Tổng cộng, ca khúc mất 5 tuần để leo lên No.1, là quãng thời gian khá dài so với các No.1 gần đây.

Đáng chú ý hơn, Paint the Town Red là ca khúc rap đầu tiên đạt No.1 kể từ Super Freaky Girl của Nicki Minaj hồi tháng 8 năm ngoái. Nhờ đó, Doja Cat đã kết thúc 54 tuần "đói khát" No.1 của rap (trong khoảng thời gian này, các rapper có 3 No.2 là All My Life của Lil Durk ft. J. Cole, Search & Rescue của Drake, Rich Flex của Drake và 21 Savage). Đồng thời, ca khúc cũng cắt đứt chuỗi No.1 của nhạc đồng quê với 4 quán quân trong 6 tuần liên tiếp.

Trước đó, quãng vắng bóng lâu hơn của rap là giai đoạn trước và sau Y2K: Sau khi Wild Wild West của Will Smith ft. Dru Hill và Kool Moe Dee thống trị BXH vào tháng 7/1999, phải trải qua 79 tuần mới có No.1 tiếp theo của rap là It Wasn't Me của Shaggy ft. Ricardo "RikRok" Ducent. Giữa 54 tuần ngăn cách Super Freaky Girl với Paint the Town Red, có 15 ca khúc đứng đầu Hot 100, trải rộng từ pop tới R&B, đồng quê tới rock/alternative.

Ngoài ra, Paint the Town Red cũng phá vỡ kỷ lục stream trên Spotify, làm nên lịch sử khi đưa Doja Cat thành nữ solo rapper đầu tiên đứng đầu BXH Top 50 hàng ngày ở Mỹ và BXH Spotify 200 toàn cầu, cũng như là ca khúc của nữ solo rapper đạt mốc 100 triệu lượt stream nhanh nhất trên nền tảng.

Khẳng định vị thế

Doja Cat tên thật là Amala Ratna Zandile Dlamini, sinh năm 1995 tại California, trong một gia đình có máu nghệ sĩ. Mẹ cô, Deborah Sawyer, là nhà thiết kế đồ họa người Mỹ gốc Do Thái còn bố, Dumisani Dlamini, là nghệ sĩ biểu diễn nổi tiếng người Nam Phi gốc Zulu.

Gia đình Doja Cat sớm tan đàn xẻ nghé do bố cô bận rộn với công việc và muốn rời Mỹ về Nam Phi. Ngày nhỏ, cô từng sống 5 năm ở New York với bà ngoại - 1 kiến trúc sư, họa sĩ. Năm 8 tuổi, cô về lại California sống với mẹ và thực hành Ấn Độ giáo trong 4 năm.

Từ nhỏ, Doja Cat đã được nhà ngoại dìu dắt, cho theo học nhiều môn nghệ thuật, từ hát, ballet, tap, jazz tới múa dân gian Ấn Độ. Sau tất cả, cô lại thích nhạc hiện đại nên đã bỏ học, "cày" mạng tìm beat và nhạc không lời từ YouTube để tạo ra thứ nhạc của riêng mình và đăng lên SoundCloud. Ca khúc So High của cô đã thu hút được sự chú ý của hãng đĩa Kemosabe và RCA Records - nơi cô được ký hợp đồng trước khi phát hành EP ra mắt Purrr! năm 2014.

Là rapper có kỹ thuật điêu luyện cùng sáng tác mạnh mẽ và hình ảnh táo bạo, Doja Cat được đông đảo giới trẻ hâm mộ cuồng nhiệt và giới phê bình đánh giá cao. Tới nay, cô đã phát hành 3 album phòng thu, 1 EP, 42 đĩa đơn, 27 MV và các sản phẩm khác, nhận được nhiều giải thưởng bao gồm 1 giải Grammy (trong 16 lần đề cử), 5 Giải Âm nhạc Billboard, 5 Giải Âm nhạc Mỹ và 4 Giải Video Âm nhạc MTV. Cô được Time vinh danh là 1 trong 100 người ảnh hưởng nhất thế giới năm 2023.

Về Paint the Town Red, đây là đĩa đơn từ album phòng thu thứ 4 sắp ra mắt, Scarlet, được phát hành hôm 4/8/2023 thông qua Kemosabe và RCA Records. Ca khúc do chính Doja Cat sáng tác và được sản xuất bởi Earl on the Beat, Rubin, Jean-Baptiste và DJ Replay.

Trong ca từ, nữ rapper bác bỏ những lời chỉ trích và khẳng định bản sắc riêng của mình sau nhiều tranh cãi với người hâm mộ trên mạng. Theo đó, đây có thể là về chuyện cô không đồng ý cộng đồng người hâm mộ cô tự gọi mình là Kittenz.

 "Người hâm mộ tôi sẽ không tự gọi mình bằng cái tên dớ dẩn đó. Nếu bạn tự gọi mình là "kitten" hay "kittenz" quái quỷ gì thì tức là bạn cần bỏ điện thoại xuống, kiếm một công việc và giúp bố mẹ làm việc nhà đi" - cô gay gắt.

Vụ việc khiến nhiều fansite lớn của Doja Cat đóng cửa và cô bị cho là mắc "bệnh ngôi sao". Tới khi Paint the Town Red phát hành, tranh cãi vẫn còn âm ỉ. Ngoài ra, MV của ca khúc cũng khá "gắt" khi Doja Cat đồng hành với thần chết và quỹ dữ.

Giữa bê bối như vậy, tại sao Paint the Town Red chỉ thăng chứ không giáng? Theo các nhà bình luận Billboard, tranh cãi chính là một trong các yếu tố tạo nên thành công, nhưng lý do lớn nhất nằm ở chỗ ca khúc thật sự hay. Doja Cat cũng chính là bậc thầy trong quảng bá âm nhạc, từ cách truyền thống (ra MV, quảng bá trên đài, những màn biểu diễn đáng nhớ) tới những cách hiện đại hơn (tăng tính lan truyền, đưa mình vào những tranh luận).

Với No.1 lần này, Doja Cat đã chứng minh được vị thế vững chãi của mình là siêu sao đa nền tảng, người thay đổi cuộc chơi và sẽ còn leo cao vững chãi. Cô đã vượt qua được hit tưởng chừng đóng khung sự nghiệp là Say So và vượt qua bão khủng hoảng người hâm mộ.

Câu hỏi đặt ra bây giờ là liệu No.1 của Paint the Town Red có thể sẽ vực lại dòng rap đã mất vị thế hơn 1 năm qua?

Nhìn chung, 2023 là năm chuyển tiếp với âm nhạc chính thống. Năm nay, có nhiều thành tựu tới từ nhiều dòng nhạc khác nhau và khán giả bắt đầu phân tán. Rap luôn là trụ cột trong thế giới âm nhạc và giữ vị trí độc quyền hồi năm 2018. Thế nhưng, năm nay, sản phẩm mới của những tên tuổi như Ice Spice, Lil Durk hoặc Lil Wayne cũng không chạm tới No.1 Hot 100.

Tuy nhiên, nhìn tổng thể, R&B/hip hop vẫn là thể loại nhạc được tiêu thụ lớn ở Mỹ, theo Luminate. Theo báo cáo giữa năm, dòng nhạc này chiếm 25,9% lượng tiêu thụ nhạc nửa đầu năm ở Mỹ. Rốt cuộc, có không ít album của rapper đứng đầu Billboard 200.

Thế nhưng, quả thật là sự hiện diện ở top 10 Hot 100 của rap đã giảm mạnh trong nửa đầu năm 2023, ở mức thấp nhất từ năm 2016, theo phân tích giữa năm của Hit Songs Deconstructed, khi hoàn toàn biến mất khỏi top 10 ở quý I dù đã thống trị cả năm 2022 và 2020. Phân tích các No.1 Hot 100 năm nay, có thể dễ dàng thấy chúng thành công nhờ lượng phát trực tuyến cực lớn, tới từ nhiều yếu tố: nghệ sĩ siêu sao, giảm giá, bản phối mới hay bối cảnh văn hóa.

Tóm lại, Paint the Town Red có lẽ sẽ không tạo nên biến đổi lớn, đưa rap sang kỷ nguyên mới. Dù vậy, nó là lời nhắc nhở rằng rap không biến mất, dù mất vị trí No.1 vào tay nhạc đồng quê. Nó cũng cho thấy pop rap có lẽ chiếm ưu thế hơn những bản chéo dòng ít rõ ràng của Migos hay Travis Scott. Nhưng trong tương lai gần, khán giả rap vẫn có thể mong chờ ở sự trở lại bùng nổ của những người chơi quyền lực là Nicki Minaj, Cardi B và Drake.