'Quán thanh xuân' tháng 12: Kỷ niệm ở Đông Âu của người Việt suốt 3 thập kỷ

(lienminhbng.org) - Quán thanh xuân tháng 12 với chủ đề Đường xa tuyết trắng là một chuỗi những kỷ niệm về Đông Âu của thế hệ những người Việt Nam đi học đi làm trong 3 thập kỷ vừa qua. 

'Quán thanh xuân' tháng 10: Đan Lê - Khải Anh chia sẻ ký ức một thời viết thư tay

Chương trình Quán thanh xuân tháng 10 với chủ đề "Một thế kỷ thư tay - Thanh xuân xa nhớ" sẽ là một hành trình đầy cảm xúc về những lá thư tay trải dài theo lịch sử, chở theo bao nhiêu thương nhớ từ cả người nhận lẫn người gửi.

Người Việt ở Đông Âu từ bao giờ? Với lưu học sinh đó là những viện trợ giáo dục của những nước khối XHCN Đông Âu dành cho Việt Nam từ trong chiến tranh cho tới năm 1990, với các bậc đào tạo từ công nhân kỹ thuật cho tới tiến sỹ khoa học.

Với người xuất khẩu lao động, làn sóng lớn nhất vào đầu thập niên 80. Họ tạo nên một hình ảnh mới mẻ so với các du học sinh mà cư dân Đông Âu đã quen thuộc. Dù thế hệ trước tới Đông Âu bằng tàu liên vận hay thế hệ sau đi bằng máy bay Aeroflot thì đều quá cảnh tại Moscow, như là một điểm trung chuyển, là cửa ngõ đến Đông Âu của người Việt. Hầu như ai đã từng đi Đông Âu đều có một tấm ảnh kỷ niệm ở Quảng trường Đỏ.

• 'Quán thanh xuân' tháng 9: Tận cùng nỗi nhớ là tình yêu quê hương đất nước
• 'Quán thanh xuân' tháng 8: 'Điều không thể mất' tưởng nhớ tác giả Lưu Quang Vũ

Người Việt đi Đông Âu thời điểm đó đa phần đều không biết cụ thể về vị trí địa lý, khí hậu, điều kiện sống ở nơi mà họ sẽ đến và trải nghiệm một phần cuộc đời. Nhưng hình dung tươi đẹp về nơi đó là có thật.

Phim ảnh, bưu thiếp, các tác phẩm văn học… đã cho người ta "biết" một Đông Âu lộng lẫy và tiện nghi, nhất là trong hoàn cảnh Việt Nam còn thiếu thốn trong chiến tranh và trước thời điểm đổi mới. Những đồ vật gợi nhớ ký ức thời "nhà có người đi Tây" nào có xa xôi gì: Xe đạp Mifa (Đức), xe đạp Eska (Tiệp)...

Tham gia chương trình Quán thanh xuân tháng 12, Tiến sĩ Thụy Anh chia sẻ cảm xúc về mùa đông đầu tiên lạnh không tưởng ở châu Âu. Với nhà văn Nguyễn Văn Thọ thì là lần đầu tiên mở tủ lạnh đầy ắp thức ăn, thấy thương người thân ở quê nhà.

NSƯT Ngọc Khang kể về cảm giác được rơi vào một "chốn thiên đường nơi hạ giới". Anh đồng thời cũng chia sẻ về những năm tháng vật lộn mưu sinh vừa đi học vừa đi làm.

Họa sỹ Đỗ Hương chia sẻ câu chuyện thích nghi cuộc sống để học tập và phấn đấu trong môi trường khác biệt. Những thói quen mới được hình thành: người Việt Nam quen dần với kỷ luật sống, nếp sinh hoạt châu Âu. Kỷ luật hơn, tự do hơn. Niềm vui, nỗi buồn cũng thay đổi. 

Theo nhà báo Duy Nghĩa, mỗi người Việt Nam khi đi Đông Âu đều gánh trên vai một trách nhiệm nặng nề. Với các du học sinh là áp lực học hành, thành đạt. Họ mang niềm tự hào của gia đình dòng họ. Họ phải đạt được bằng đỏ. Nếu có thể, họ phải tìm cách ở lại học cao hơn (phó tiến sỹ, tiến sỹ). Còn với những người lao động là áp lực kiếm sống cho gia đình. Học tập, buôn bán, lao động để tồn tại và vươn lên.

Vật lộn để mưu sinh, có lẽ ít ai từng trải một cách thấm thía như nhà văn Nguyễn Văn Thọ: Phải bằng mọi cách kiếm thêm chút nào hay chút đó. Tiết kiệm chi tiêu, tranh thủ kiếm thêm ngoài chợ đen, tranh thủ mua các nhu yếu phẩm đóng thùng hàng gửi về cho gia đình... đó là trải nghiệm xương máu của bản thân Nguyễn Văn Thọ ở Đức. 

Ký ức Đông Âu không chỉ là những tháng ngày tươi xanh mà xen cả buồn đau, lo âu. Người Việt phải thực sự can đảm để vượt qua khí hậu khắc nghiệt ở Đông Âu, đặc biệt là những trận bão tuyết để tồn tại và thích nghi.

Họ cũng phải vượt qua những trận "bão tuyết" là những thay đổi về thể chế chính trị ở nước sở tại, là những khó khăn để tiếp tục học tập hay tìm được việc làm, khẳng định được chỗ đứng và giữ vững cuộc sống của mình tại đó.

Họ cũng phải vượt qua bao trận "bão tuyết" trong lòng để quyết định trở về hay ở lại định cư khi khối XHCN Đông Âu sụp đổ. Đó thực sự là những quyết định khó khăn. 

Tham tán công sứ Lại Ngọc Đoàn chia sẻ những kỷ niệm khi đi làm ở Ba Lan, Tiến sĩ Thụy Anh chia sẻ về câu chuyện những người chọn ở lại Đông Âu sinh sống như một đất nước thứ hai, nhà văn Nguyễn Văn Thọ kể về những năm tháng lăn lộn ở Đức... trong Quán thanh xuân tháng 12.

Bên cạnh chia sẻ của các vị khách mời, những ca khúc không chỉ làm rưng rưng những ai đã từng sống ở nơi xứ tuyết, chương trình Quán thanh xuân tháng 12 - Đường xa tuyết trắng còn có những clip phóng sự công phu và gợi mở: Người Việt ở Đông Âu, Âm nhạc - Một làn gió mới văn hóa phương Tây mang lại cho đời sống, Những người ở lại Đông Âu sau biến động 1990… hứa hẹn sẽ mang đến cho người xem trực tiếp và khán giả truyền hình một buổi tối cuối năm tràn đầy cảm xúc.

Chương trình được truyền hình trực tiếp lúc 20h40 Chủ nhật, ngày 1/12 trên kênh VTV1.

Bảo Anh