'Nam quốc sơn hà' đã vào rap ra sao?

(lienminhbng.org) - Bài rap Nam quốc sơn hà do Erik và Phương Mỹ Chi thể hiện trong The Heroes cuối tháng 10/2021 và lập tức làm mưa làm gió trong đời sống âm nhạc đại chúng. Chỉ sau 3 hôm giới thiệu trên YouTube, bài hát đã lọt Top 1 Trending Music.

'Sởn da gà' vì Phương Mỹ Chi và Erik kết hợp hát 'Nam quốc sơn hà'

Lọt vào vị trí top 1 Trending Music YouTube với hơn 3,6 triệu lượt xem, ca khúc Nam quốc sơn hà do Erik, Phương Mỹ Chi thể hiện trên sân khấu The Heroes đang tạo nên "cơn sốt" trong cộng đồng người nghe nhạc.

Bài rap này cũng liên tục nằm trong Top 10 ca khúc hay nhất của bảng xếp hạng âm nhạc mang tên nhac.vn. Tuần 48 (từ 29/11 đến 5/12), Nam quốc sơn hà vẫn nằm ở vị trí thứ 4 trong Top 10 BXH nhac.vn.

Bất ngờ về sự đón nhận

Từ TP.HCM, 2 cô cháu gái của tôi là Chin (6 tuổi) và Chíp (3 tuổi) gửi vào group gia đình clip song ca ngọng líu ngọng lô, giọng Nam có pha chút Bắc, khiến cả gia đình ở Hà Nội phải căng tai lên nghe mà cũng chỉ đoán được bập bõm vài từ. Phải tới lúc mẹ của chúng giải thích đấy là 2 chị em đang hát một đoạn rap Nam quốc sơn hà, cả nhà mới được phen cười vỡ bụng.

Dịch giã hoành hành Sài Gòn nhiều tháng qua. Dù chẳng dám nói ra nhưng ở vào những thời điểm căng nhất của dịch, cả gia đình tôi ở Hà Nội lúc nào cũng căng như dây đàn hướng vào Sài Gòn, dõi theo diễn biến dịch và sự an toàn của người thân. Tôi tin, những gia đình nào ở trong hoàn cảnh ấy cũng vậy.

Giờ thì những nỗ lực của Nhà nước, các ban ngành, cộng đồng và từng người dân đã có kết quả bước đầu. Sài Gòn đã ổn định hơn rất nhiều, nhưng dịch chưa dứt hẳn và vì vậy sự lo lắng dù đã giảm nhưng vẫn còn hiện hữu. Cho nên việc được nghe 2 cô cháu gái hát ngập tràn sự hồn nhiên và vui vẻ như tiếp thêm một liều thuốc tinh thần cho cả gia đình.

Thực tế không phải tới lúc này tôi mới biết đến bài rap Nam quốc sơn hà. Nhưng khi tận thấy một bài rap có sức hút tới cả những bé mới nói còn chưa sõi, tôi càng cảm nhận sự thú vị và muốn biết nhiều hơn về nó.

Nam quốc sơn hà do Erik và Phương Mỹ Chi thể hiện, lần đầu đến với công chúng tại chương trình The Heroes nhận được nhiều lời khen từ giám khảo của cuộc thi. Cùng với sự đón nghe một cách nhiệt tình trên các trang nghe nhạc Việt cũng như trang mạng xã hội, bài rap đã nhận được cơn mưa lời khen, song cũng nhận về không ít ý kiến trái chiều.

Trên một trong những tờ báo mạng hàng đầu, có khán giả nhận xét: “Không hay, chẳng giống cái gì” (tài khoản tranthituyethoa260359). Lại có ý kiến cho rằng: “Vì danh tiếng của bài thơ Nam quốc sơn hà mà tôi ráng xem hết bài hát. Xem xong thấy mệt tim quá trời. Ngồi thừ ra chờ cho nhịp tim giảm lại không suy nghĩ được gì” (tài khoảnVan Son). Vẫn vị khán giả này cho biết tiếp: “Sau khi hết mệt tim thì có cảm giác buồn vô hạn. Chợt nghĩ mình già quá rồi"!

Erik và Phương Mỹ Chi thể hiện "Nam quốc sơn hà":

Một bài rap thú vị

Bài rap được phát triển dựa vào chất liệu của bài thơ cùng tên Nam quốc sơn hà vốn có vị trí đặc biệt trong lịch sử dân tộc, đồng thời cũng rất phổ biến qua mọi thời đại. Cái hay là từ bài thơ gốc được lấy làm nguồn cảm hứng, nhóm tác giả đã phát triển tuyến nội dung khá tài tình, chứa đựng tính logic và có kết cấu khá chặt. 4 “câu thơ thần” không xuất hiện ngay từ đầu, thay vào đó là câu hò có nội dung nói lên truyền thống dân tộc tự ngàn xưa, một dân tộc yêu chuộng hòa bình nhưng luôn phải gồng mình trước những cuộc xâm lăng. Và vì thế, trong một gia đình Việt Nam thường thì người chồng xông pha nơi tiền tuyến giữ yên bờ cõi, người vợ thì ở nhà tần tảo nuôi con, nhưng cũng góp sức, góp công hết lòng vì nơi tiền tuyến.

“Con ơi con ngủ cho tròn/ Để mẹ ngồi vót cho rồi bó chông/ Chông này gìn giữ non sông/ Chông này góp sức diệt quân bạo tàn”. Sau khi những câu hò vừa dứt, rap 1 nổi lên với những ca từ khẳng định thêm sự quyết tâm của những người con đất Việt: “Nơi trăm hoa thi nhau đua nở, mảnh đất như là vàng/ Sông núi nước Nam, vua Nam ở, giặc giữ cớ sao làm càn/ Ông cha giữ lấy nước Đại Việt, bao lần chiến công luôn oanh liệt/ Với những anh hùng đại hào kiệt”, âm nhạc có sự phát triển tiếp theo với giai điệu đẹp bay bổng hơn: “Con cháu rồng tiên, chẳng thể nằm yên khi đất nước vẫn còn nguy/ Dòng máu rồng thiêng, tự hào một khoảng trời riêng/ Với những con người hy sinh cả xương máu/ Đánh lũ giặc tan tành không cho đường lui và không còn nơi nương náu”.

Nội dung ca từ tiếp theo là sự tiếp tục khẳng định về truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm. Diễn tiến ca từ có kết cấu khá chặt: “Việt Nam sinh ra tinh hoa/ Tiếp nối truyền thống ông cha/ Giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh/ Chiến thắng này ắt không xa...”. Tiếp đó là lời khẳng định được nhắc tới 2 lần với một niềm tự hào: “Là con cháu rồng tiên/ Chữ S mảnh đất thiêng/ Dân Việt người cốt tiên/ Chiến thắng theo cách riêng”.

Cho tới đây, một giai điệu đẹp mới vụt bay lên truyền tải nội dung ca từ là 4 câu thơ thần trong bài thơ được ví như bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc: “Nam quốc sơn hà nam đế cư/ Tiệt nhiên định phận tại thiên thư/ Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm/ Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư”.

Không chỉ có vậy, nhóm tác giả đã xử lý khá “nhuyễn” giữa việc nhắc tới lịch sử yêu nước chống giặc ngoại xâm với vấn đề mang tính thời sự được quan tâm nhiều nhất trong 2 năm vừa qua - đại dịch Covid-19.

Yếu tố tạo độ “nhuyễn” đầu tiên là ca từ. Nếu như những ca từ phía trước không chỉ nhắc riêng người lính, cũng là người chồng mà còn nhắc tới người vợ cùng đứa con với sự đồng lòng, quyết tâm. Thì, ở phần tiếp theo này, những đối tượng trong nhân dân tiếp tục lần lượt được nhắc tới: “Có anh dân quân đang ship hàng (freeship)/ Trên đôi vai cờ đỏ sao vàng” hay “Có chị lao công đang quét rác (all day)/ Có bác sĩ kia đang phờ phạc (all night) và “Có người san sẻ từng miếng ăn (khi đói)/ Có người chia nhau từng viên thuốc (khi bệnh)/ Âm thầm lặng lẽ chẳng tiếng than” để rồi ngay sau đấy kể ra lý do cho sự đồng lòng quyết tâm đó chính là vì tất cả đang cùng nhau: “Chống giặc vô hình ta tiến bước (let’s go)”. Yếu tố tạo nên độ “nhuyễn” thứ 2 là việc ví chống dịch cũng như là chống giặc. Và vì thế, nó “ăn khớp” với truyền thống chống giặc trong lịch sử đã nhắc ở phía trên.

Phần âm nhạc cũng là một điểm nhấn tạo nên sự độc đáo cho Nam quốc sơn hà. Có thể nói đây là một bài rap kết hợp hài hòa giữa yếu tố dân tộc với thể loại rap phổ biến trong giới trẻ. Không chỉ có vậy, màu sắc dân tộc được khai thác rất rõ nét ở trong bài rap này. Đặc biệt, việc đưa phần hò hát ru con đậm chất Nam bộ với giọng hát nữ khá ngọt (do Phương Mỹ Chi thể hiện) đã tạo ngay điểm đặc biệt cho bài rap.Trong khi đó, phần âm nhạc khai thác để lồng vào phần lời là 4 câu thơ thần cũng đậm màu sắc âm nhạc truyền thống Nam bộ đã tạo nên một màu sắc Việt cho bài rap. Chưa hết, trong bài rap còn hiện lên không gian của một lễ hội đậm đà tinh thần thượng võ đầy chất khí phách cũng là một điều hết sức độc đáo.

Có thể nói, cả về phần nội dung cũng như âm nhạc của bài rap Nam quốc sơn hà đều cho thấy sự tài tình của nhóm tác giả. Phần trình bày của nam ca sĩ Erik cũng như sự hỗ trợ của giọng ca Phương Mỹ Chi đều tròn vai. Cùng với đó là phần hình ảnh được tạo nên với gam màu nóng, trang phục cách điệu nhưng vẫn nhìn thấy tính dân tộc, kết hợp với phần vũ đạo bắt mắt. Tất cả tạo nên một bài rap hay, độc đáo vừa hiện đại vừa chứa đựng yếu tố truyền thống.

• 'Sởn da gà' vì Phương Mỹ Chi và Erik kết hợp hát 'Nam quốc sơn hà'
• Erik kết hợp Phương Mỹ Chi, sân khấu 'The Heroes' bùng nổ đêm bán kết
• Erik, Thanh Duy tỏ lòng biết ơn qua MV 'Hoan hô chiến sĩ tuyến đầu'

Chất xúc tác gắn kết người trẻ với lịch sử

Vậy nhưng tại sao bài rap vẫn nhận được nhiều ý kiến trái chiều? Rất có thể, những lời phê bình đến từ những công chúng không phải khán giả của nhạc rap, không phải những người thường xuyên nghe các thể loại âm nhạc thiên về tiết tấu dành cho giới trẻ hiện nay. Cũng có thể, họ thuộc nhóm mong muốn bảo vệ nguyên vẹn những giá trị mang tính lịch sử.

Nói cách khác, một đề tài lịch sử, lại liên quan đến truyền thống đặc biệt của dân tộc, là một mảng đề tài không dễ để khai thác. Tuy nhiên, việc khai thác và phóng tác để trở thành một tác phẩm có giá trị cả về mặt nội dung cũng như ý nghĩa đồng thời đáp ứng nhu cầu nghe phù hợp với thẩm mỹ của người trẻ là cần thiết. Vì nó tựa như một chất xúc tác gắn kết người trẻ với lịch sử truyền thống dân tộc.

Cá nhân người viết cho rằng cách mà ê-kíp của ca sĩ Erik đã thực hiện để có một bài rap mang tên Nam quốc sơn hà là một cách khai thác thú vị và đã đạt được những hiệu quả nhất định và đây là một tác phẩm đáng để nghe.

Nguyễn Quang Long