Những họa sĩ 'triệu đô' (kỳ cuối): Họa sĩ Thành Chương - Người đi tìm sự khác biệt

(lienminhbng.org) - Họa sĩ Thành Chương vẽ tranh từ năm 7 tuổi, ông từng là thần đồng hội họa với phong cách vẽ độc đáo, mới lạ. Tranh của Thành Chương luôn có sức thu hút mạnh mẽ đối với công chúng. Ở tuổi 71, họa sĩ vẫn tiếp tục cống hiến và theo đuổi nghệ thuật.

Những họa sĩ 'triệu đô' (kỳ 8): Đặng Xuân Hòa - từ biểu hình siêu thực cho đến trừu tượng

Bước vào nghề từ những năm 1980, cho đến nay sẽ không sai khi nói, Đặng Xuân Hòa là một trong những họa sĩ “đắt giá” cả về mọi nghĩa. Cái tên Đặng Xuân Hòa liên tục có mặt ở các triển lãm hay sự kiện đấu giá lớn trong và ngoài nước.

Tranh của Thành Chương có một đặc điểm, ấy là vừa quen, vừa lạ. Quen ở chỗ tranh vẽ những hình tượng rất gần gũi như con trâu, cậu bé, người phụ nữ, cái nón… nhưng luôn có điều gì đó khang khác. Những sự vật quen thuộc được mô phỏng bằng các đường nét và màu sắc đầy sáng tạo.

• Hành trình của những họa sĩ 'triệu đô' (kỳ 7): Phạm Lực - người mang cuộc đời vào hội họa
• Hành trình của những họa sĩ 'triệu đô' (kỳ 6): Phạm An Hải mở lối đi riêng với tranh trừu tượng

Cả đời đi tìm sự khác biệt

Cảm hứng sáng tác lớn nhất trong sự nghiệp theo đuổi nghệ thuật của Thành Chương là dân gian Việt Nam. Ông mê văn hóa dân gian Việt Nam từ ngày bé, tình yêu ấy đã ngấm vào trong máu. Thành Chương luôn chú trọng việc thể hiện nét văn hóa dân gian Việt Nam sao cho hòa hợp với hơi thở thời đại.

Họa sĩ Thành Chương tôn thờ sự khác biệt. Để tạo ra sự khác biệt, mới mẻ, ông sẵn sàng vượt qua những quy tắc của nghề. Họa sĩ chia sẻ:“Riêng tôi, tất cả những gì không được phép làm thì tôi sử dụng hết. Từ bố cục, tạo hình, màu sắc đến đường nét, những gì cấm tôi làm tất. Khi tôi giải quyết được những cái cấm đó thì tranh của tôi lại có một cái gì đó khác biệt”.

Ngay cả trong cuộc sống hàng ngày, Thành Chương cũng có những cá tính đặc biệt. Khi còn trẻ, ông không ngại làm những gì đi ngược với số đông. Ví dụ như cấm để tóc dài thì ông để tóc dài, cấm khiêu vũ thì ông khiêu vũ. Thành Chương mạnh dạn thực hiện những điều mà ông thích.

Cá tính mạnh mẽ và độc đáo ấy đã ảnh hưởng nhiều tới phong cách sáng tác của Thành Chương. Không muốn tranh của mình có lối mòn, ông muốn cái sau phải khác cái trước. Tuy đã có phong cách riêng, ông vẫn muốn tìm kiếm nhiều sự khác biệt hơn nữa. Với ông, khó nhất là làm khác đi nhưng vẫn phải là mình. Trăn trở về sự sáng tạo đã khiến Thành Chương liên tục tìm tòi và hoạt động nghệ thuật hết mình. Ông không ngại làm mới mình dù khi còn trẻ hay khi tuổi đã xế chiều.

Hình tượng con trâu và người ngửa mặt

Nếu xem nhiều tranh của Thành Chương, ta sẽ thấy hình tượng con trâu và hình tượng người ngửa mặt lên trời xuất hiện không ít lần. Hai hình tượng đó là sự ám ảnh lớn đối với họa sĩ.

Thành Chương tâm sự rằng ngày nhỏ ông đã được coi là thần đồng hội họa và là gà nòi để thi đấu quốc tế. Tranh của Thành Chương khi mang đi thi đấu luôn đoạt giải nên ông có một chút kiêu ngạo. Một lần, về nông thôn, ông ra cánh đồng chơi vào ban đêm. Bâng quơ, ông ngửa mặt lên trời và nhận ra bầu trời đầy sao, mênh mông và biến ảo. Thành Chương nhận ra mình nhỏ bé quá, mình không là gì giữa vũ trụ. Tự dưng ông cảm thấy cái ngông cuồng không còn nữa. Vậy là hình ảnh người ngửa mặt lên trời đã ám ảnh Thành Chương và được ông cho vào tranh rất nhiều lần.

Về hình tượng con trâu, Thành Chương có nhiều suy nghĩ thú vị. Với ông, con trâu không chỉ là “đầu cơ nghiệp” mà còn là thành viên trong gia đình người Việt. Cả cuộc đời người nông dân Việt đều gắn bó với con trâu. Khi nhỏ, những đứa trẻ nông thôn phải chăn trâu, nếu con trâu khỏe mạnh, sạch sẽ thì đứa bé sẽ được đánh giá là ngoan. Khi lớn lên, người nông dân Việt phải làm việc cùng con trâu, lao động cùng nó. Đến lúc về già thì lại quay về chăn trâu. Như vậy có thể thấy con trâu gắn bó với vòng đời của người Việt.

Đặc biệt, Thành Chương còn ám ảnh với hình ảnh chăn trâu ngoài cánh đồng vào mùa Đông. Những ngày Đông giá rét, trẻ con nông thôn phải chăn trâu rất lâu. Chúng không có gì để chơi nên thường chơi đùa, chuyện trò, nhảy múa với trâu. Rồi lạnh quá thì trâu với người cũng nép vào nhau để tránh gió, sưởi ấm cho nhau. Tình cảm giữa con người và trâu đã thành tình bạn, tình ruột thịt.

Nghiêm túc và thực tế khi nói về nghệ thuật

Là một nghệ sĩ nhưng họa sĩ Thành Chương lại có tư duy rất thực tế về nghệ thuật. Ông cho rằng nghệ thuật cũng là một loại hàng hóa, tiền cũng là một trong những thước đo giá trị nghệ thuật. Theo ông, chẳng ai bỏ tiền ra mua một thứ vô giá trị, vì vậy khi ai đó bỏ rất nhiều tiền cho một tác phẩm nghệ thuật thì chắc chắn tác phẩm ấy có giá trị nhất định.

Vì hiểu được giá trị của nghệ thuật nên Thành Chương làm nghề một cách cẩn thận và tử tế. Không bao giờ ông vẽ đại khái, qua loa cho xong chuyện. Mỗi tác phẩm đều được Thành Chương đầu tư thời gian, công sức. Vì vậy mà nét vẽ của ông luôn có sự chỉn chu, trau chuốt.

Tranh của Thành Chương ẩn chứa tính ngẫu hứng nhưng không cẩu thả. Càng ngắm tranh của họa sĩ Thành Chương, người xem sẽ càng ngẫm được nhiều ý nghĩa cả về nội dung và nghệ thuật.

Thành Chương có những suy nghĩ đầy triết lý về cái chết. Cái chết đối với người khác có thể rất đáng sợ nhưng với Thành Chương, cái chết không quá ghê gớm. Trong quá khứ, Thành Chương đã từng ám ảnh về cái chết. Ông từng đối diện với cái chết nhiều lần: Thời trẻ đi bộ đội, năm 40 tuổi phát hiện khối u ở gan.

Sau này, Thành Chương hiểu sự sống và cái chết phải thuận theo quy luật của tự nhiên. Vì vậy, ông thấy cái chết là một bình thường và họa sĩ bình thản khi nghĩ về nó.

Có lẽ, sự chiêm nghiệm về lẽ vô thường của đời sống đã khiến những bức tranh của Thành Chương ngày càng sâu lắng.

Nguyễn Minh Duyên