Giới kiến trúc sư nói về Zone 9

(lienminhbng.org) - Zone 9 hình thành với ý tưởng tạo nên một khu nghệ thuật. Như định nghĩa của từ điển trực tuyến mở Wikipedia: khu nghệ thuật là nơi "đậm đặc" các hoạt động tiêu thụ văn hóa... Với sự tồn tại cho đến nay, Zone 9 có đáng được gọi là quận nghệ thuật?

Giới KTS đánh giá về mô hình của Zone 9 sau vụ cháy kinh hoàng khiến 6 người chết ở khu vực này ngày 19/11 vừa qua.

* KTS Hoàng Thúc Hào: Nên tận dụng những khu bỏ hoang cho sáng tạo

Giải thích về tính hấp dẫn của Zone 9 không khó. Những mô hình như vậy đã xuất hiện nhiều trên thế giới. Thông thường, sau một thời gian phát triển đô thị nhất định, các nhà máy hoặc cụm công nghiệp sẽ được di dời ra ngoại thành để đảm bảo môi trường. Khi ấy, những kết cấu xây dựng cũ vẫn còn tốt và thường được tận dụng cho các hoạt động sáng tạo nghệ thuật đương đại – chứ ít khi đập bỏ vì rất lãng phí.

Việc giới nghệ sĩ đương đại dồn về Zone 9 cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Hà Nội hiện đang hoàn toàn không có một khu vực nào dành cho mảng hoạt động này. Cụ thể, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam hiện chỉ trưng bày các bức tranh cũ mà bỏ trống hoàn toàn mảng nghệ thuật đương đại, trong khi Bảo tàng Hà Nội dù được xây mới và rất rộng thì lại tổ chức trưng bày theo kiểu bao cấp. Thực tế đã chứng minh: muốn thu hút được khách tham quan, các trung tâm nghệ thuật luôn cần tới sự linh hoạt, sáng tạo khi tổ chức hoạt động. Và ở nội dung này, thì các nghệ sĩ thường linh hoạt hơn nhà nước rất nhiều.

Một góc Zone 9

Tôi mới chỉ qua Zone 9 hai lần, nên tạm thời chưa thể nhận xét về tính bền vững, ổn định của các kết cấu xây dựng cũ tại đây. Về mặt thẩm mỹ, nói công bằng, Zone 9 có những góc kiến trúc độc đáo và thú vị, nhưng tổng thể vẫn còn hơi lộn xộn. Đó cũng là điều khó tránh khỏi ở một khu nghệ thuật lần đầu xuất hiện một cách tự phát như vậy. Nhưng vẫn cần khẳng định, những trung tâm nghệ thuật đương đại như vậy đang vô cùng cần thiết cho đời sống văn hóa đô thị của chúng ta.

Trong điều kiện  Hà Nội bây giờ, việc chủ động quy hoạch những "khu sáng tạo" với diện tích đủ lớn khá viển vông. Bởi thế, nếu có những nhà máy cũ, gần trung tâm và có diện tích đủ lớn, tôi nghĩ phía quản lý hoàn toàn có thể tạo điều kiện cho giới chuyên môn tận dụng để sáng tạo nghệ thuật. Tất nhiên, khi ấy, việc thẩm định về độ an toàn của công trình cũ – cũng như phần nào là về năng lực sáng tạo của các nghệ sĩ – cần được tính tới ngay từ đầu.

* KTS – nhiếp ảnh gia Đoàn Kỳ Thanh: Nghệ sĩ hào hứng với “vật liệu” rẻ tiền

Hai vụ tai nạn xảy ra tại Zone 9 trong thời gian qua là điều đáng tiếc, nhưng tôi mong dư luận hiểu rõ sự việc. Vụ gãy lan can khiến một bạn trẻ rơi từ trên cao xuống đất cách đây vài tháng diễn ra tại một lan can đang được xây dựng bổ sung, tức là một thiết kế mới hoàn toàn chứ không phải là thiết kế cũ tự dưng gãy đổ. Khi đó, lan can mới xây bằng xi măng ướt, phía thi công đã rào lại và cắm biển lưu ý, tuy nhiên một số bạn trẻ tự ý vào đây chụp ảnh và gây ra chuyện đáng tiếc trên. Còn vụ hỏa hoạn diễn ra vào ngày 19/11 đến từ sự cố kĩ thuật khi thi công với các vật liệu dễ gây cháy nổ. Có nghĩa, 2 sự cố ấy đều đến từ lỗi của con người.

Về lý do khiến giới sáng tạo nghệ thuật  "đâm đầu" vào Zone 9, tôi xin giải thích ở góc độ cá nhân: không gian, với mức giá thuê phải chăng tại đây, rất phù hợp với sự khiêm tốn về tài chính của chúng tôi. Xa hơn, các nghệ sĩ cũng rất hào hứng với cơ hội được sáng tác, thể hiện trên những "vật liệu" rẻ tiền để chứng minh là nghệ thuật có thể được tạo ra từ những thứ tưởng như đã bỏ đi và lỗi thời như vậy. Mô hình "khu nghệ thuật" được sáng tạo từ những cụm công nghiệp cũ như vậy có thể tìm thấy ở rất nhiều thành phố phát triển trên thế giới.

Nhiều sự kiện văn hóa đã được tổ chức tại Zone 9 thời gian qua. Và, trong những lần tới đây, Đại sứ Đan Mạch John Nielsen và thị trưởng Berlin Klaus Wowereit cũng dành rất nhiều lời khen ngợi cho công sức các nghệ sĩ VN đã bỏ ra để "tái sinh" khu đất tưởng như đã bị bỏ hoang này. Tôi mong dư luận hãy hiểu rõ về Zone 9 và vai trò của nó – nhất là khi chúng ta chưa có điều kiện đầu tư, xây dựng những khu sáng tạo với không gian đủ lớn, để các nhóm ngành nghệ thuật khác nhau có thể cùng tồn tại, cùng tạo ra sự tương tác đặc thù với nhau và trở thành một tụ điểm thu hút giới trẻ theo đúng nghĩa.

Chiêu Minh (ghi)
Thể thao & Văn hóa