Sốt xuất huyết và những điều cần biết

(lienminhbng.org) - Thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều trong những qua là môi trường thuận lợi cho các vi khuẩn, virus gây bệnh sinh sôi và phát triển, đặc biệt là virus dengue gây bệnh sốt xuất huyết.

Chủ động phòng chống sốt xuất huyết

Cách phòng bệnh sốt xuất huyết tốt nhất là diệt muỗi, bọ gậy, phòng chống muỗi đốt và giữ vệ sinh nhà ở cũng như môi trường xung quanh.

Từ cuối tháng 9 đến nay, số ca sốt xuất huyết tại Việt Nam đã tăng mạnh, nhiều người nhập viện chậm trễ do giãn cách, sợ lây nhiễm COVID-19, ngại đi khám, khiến bệnh trở nặng dẫn đến tử vong.

Số ca sốt xuất huyết tại Việt Nam có xu hướng tăng   

Trong những ngày gần đây số ca sốt xuất huyết tại Việt Nam có xu hướng tăng cao. Tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương, số lượng bệnh nhân sốt xuất huyết nhập viện bắt đầu tăng cao từ đầu tháng 9 đến nay. Tính từ ngày 10/9 đến sáng 28/9, hơn 100 bệnh nhân sốt xuất huyết nhập viện. Riêng tại Khoa Virus-Ký sinh trùng của bệnh viện, trung bình khoảng 10 bệnh nhân điều trị một ngày. Trong đêm 30/9, khoa tiếp nhận cùng lúc 17 bệnh nhân sốt xuất huyết.   

Các bệnh viện khác cũng ghi nhận số lượng ca sốt xuất huyết tăng. Trong tháng 8 và tháng 9, Trung tâm Bệnh nhiệt đới trẻ em, Bệnh viện Nhi trung ương, tiếp nhận gần 70 trẻ mắc sốt xuất huyết, trong đó có những bé mới chỉ 5-6 ngày tuổi. Bệnh viện đa khoa Hà Đông trung bình tiếp nhận 10 ca bệnh mỗi ngày. Bệnh viện Thanh Nhàn tiếp nhận bệnh nhân sốt xuất huyết từ tháng 7, riêng tháng 9 nhận gần 300 ca.   

Từ đầu năm đến nay, Trung tâm Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai) đã tiếp nhận và điều trị hàng trăm trường hợp sốt xuất huyết, nhiều ca nặng trên các cơ địa đặc biệt như phụ nữ có thai, bệnh nhân có các bệnh nền như suy tim, suy thận, bệnh gan, phổi mạn tính... Người bệnh đến từ hầu hết địa bàn quận, huyện ngoại thành và các vùng lân cận của Hà Nội như Hà Nam, Hưng Yên, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc.   

Theo thống kê của Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), so với cùng kỳ năm 2020, số ca mắc sốt xuất huyết giảm nhưng số ca tử vong tăng. Cụ thể, từ đầu năm đến nay, cả nước ghi nhận 50.473 trường hợp mắc sốt xuất huyết, 18 người tử vong tại 9 tỉnh, thành phố, hầu hết ở miền Nam và Đông Nam Bộ.   

Các biểu hiện ban đầu của sốt xuất huyết gần giống với COVID -19 (sốt, đau đầu, đau mỏi người) nên có thể gây nhầm lẫn. Tuy nhiên, theo PGS TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm bệnh nhiệt đới, đây là hai bệnh có yếu tố dịch tễ, đường lây truyền cũng như bệnh cảnh hoàn toàn khác nhau.   

Cụ thể, COVID-19 lây qua đường hô hấp do tiếp xúc giọt bắn, còn sốt xuất huyết lây qua đường máu do muỗi truyền. Ngoài ra, sốt xuất huyết điển hình có biểu hiện da xung huyết, mặt và củng mạc mắt đỏ, nặng hơn có xuất huyết hoặc dẫn đến sốc do máu bị cô đặc.

Với bệnh nhân mắc COVID -19, ngoài yếu tố dịch tễ có tiếp xúc với người nhiễm nCoV, thì còn có biểu hiện viêm đường hô hấp như ho, khó thở, mất khứu giác...; nặng sẽ có biểu hiện viêm phổi và suy hô hấp. Đa số bệnh nhân sốt xuất huyết thường tự khỏi trong vòng 7 ngày, tuy nhiên khoảng 5% bệnh nhân sẽ có biểu hiện nặng như chảy máu hoặc thoát huyết tương gây sốc do giảm thể tích, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ có nguy cơ gây tử vong.   

Do đó, Giám đốc Trung tâm bệnh nhiệt đới Đỗ Duy Cường khuyến cáo, trong bối cảnh dịch bệnh đang lan rộng, cần hết sức lưu ý các triệu chứng của sốt xuất huyết để tránh nhầm lẫn với COVID-19. Nhân viên y tế cần khai thác yếu tố dịch tễ cẩn thận và kỹ càng, đồng thời yêu cầu làm xét nghiệm khẳng định, tránh bỏ sót hoặc nhầm lẫn, gây ra các hậu quả đáng tiếc.   

Đối với người dân, khi có một trong những biểu hiện trên, cần đến các cơ sở y tế để được xét nghiệm chẩn đoán và điều trị, tuyệt đối không được tự ý theo dõi và truyền dịch tại nhà.

Những điều cần biết về bệnh sốt xuất huyết   

- Bệnh sốt xuất huyết là gì?   

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể gây thành dịch do virus dengue gây ra. Bệnh lây lan do muỗi vằn đốt người bệnh nhiễm vi rút sau đó truyền bệnh cho người lành qua vết đốt. Hai loại muỗi vằn truyền bệnh có tên khoa học là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó chủ yếu là do Aedes aegypti.   

Những trận dịch sốt xuất huyết đầu tiên đã được ghi nhận vào những năm từ 1778-1780 ở châu Á, châu Phi và Bắc Mỹ. Sự xuất hiện gần như đồng thời của các trận dịch trên ba lục địa khác nhau chứng tỏ rằng virus gây bệnh cũng như véc tơ truyền bệnh đã phân bố rộng rãi trên toàn thế giới từ hơn 200 năm trước. Trong những năm gần đây bệnh đã trở thành mối quan ngại lớn đối với sức khỏe cộng đồng trên bình diện quốc tế.

Trên toàn thế giới có khoảng 2,5 tỷ người hiện đang sống trong vùng có lưu hành bệnh. Sự lan tràn về mặt địa lý của cả véc tơ truyền bệnh (muỗi) và virus đã đưa đến sự tăng cao tỷ lệ bệnh trong vòng 25 năm qua cũng như khả năng xuất hiện dịch do nhiều chủng huyết thanh khác nhau ở các đô thị trong vùng nhiệt đới.   

Bệnh xảy ra ở tất cả các nước nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới. Ở Việt Nam, bệnh lưu hành rất phổ biến, ở cả 4 miền Bắc, Trung, Nam và Tây Nguyên, kể cả ở thành thị và vùng nông thôn, bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường bùng phát thành dịch lớn vào mùa mưa, nhất là vào các tháng 7, 8, 9, 10.  

- Sự nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết  

 Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vaccine phòng bệnh.   

Thường gây ra dịch lớn với nhiều người mắc cùng lúc làm cho công tác điều trị gặp khó khăn, có thể gây tử vong nhất là với trẻ em, gây thiệt hại lớn về kinh tế, xã hội.   

Bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra với 4 tuýp gây bệnh được ký hiệu là D1, D2, D3, D4. Cả 4 tuýp gây bệnh này đều gặp ở Việt Nam và luân phiên gây dịch. Do miễn dịch được tạo thành sau khi mắc bệnh chỉ có tính đặc hiệu đối với từng tuýp cho nên người ta có thể mắc bệnh sốt xuất huyết lần thứ 2 hoặc thứ 3 bởi những tuýp khác nhau.   

- Đặc điểm của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết:   

Muỗi có màu đen, thân và chân có những đốm trắng thường được gọi là muỗi vằn. Muỗi vằn thường trú đậu ở các góc/xó tối trong nhà, trên quần áo, chăn màn, dây phơi và các đồ dùng trong nhà. Muỗi vằn cái đốt người vào ban ngày, đốt mạnh nhất là vào sáng sớm và chiều tối.   

Muỗi vằn đẻ trứng, sinh sản ở các ao, vũng nước hoặc các dụng cụ chứa nước sạch ở trong và xung quanh nhà như bể nước, chum, vại, lu, giếng nước, hốc cây... các đồ vật hoặc đồ phế thải có chứa nước như lọ hoa, bát nước kê chạn, lốp xe, vỏ dừa... Muỗi vằn phát triển mạnh vào mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình hàng tháng vượt trên 20º C.   

Muỗi vằn chỉ truyền bệnh sốt xuất huyết khi mang virus Dengue. Virus Dengue lây truyền khi muỗi đốt người mắc bệnh. Khi muỗi mang virus đốt người lành, sẽ truyền bệnh sang người lành. Muỗi vằn có khả năng hút máu ngắt quãng, đốt nhiều người trong một thời gian ngắn, vì thế khả năng gây dịch sốt xuất huyết rất cao.   

- Biểu hiện của bệnh:   

Thể bệnh nhẹ: Sốt cao đột ngột 39-40 độ C, kéo dài 2-7 ngày, khó hạ sốt. Đau đầu dữ dội ở vùng trán, sau nhãn cầu. Có thể có nổi mẩn, phát ban.   

Thể bệnh nặng: Bao gồm các dấu hiệu trên kèm theo một hoặc nhiều dấu hiệu sau: Chấm xuất huyết ngoài da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, nôn/ói ra máu, đi cầu phân đen (do bị xuất huyết nội tạng), đau bụng, buồn nôn, chân tay lạnh, người vật vã, hốt hoảng (hội chứng choáng do xuất huyết nội tạng gây mất máu, tụt huyết áp), nếu không được cấp cứu và điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Cách phòng bệnh sốt xuất huyết   

Theo hướng dẫn của Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, cách phòng bệnh tốt nhất là diệt muỗi, loăng quăng/bọ gậy và phòng chống muỗi đốt.   

- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách:   

Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.   

Thả cá hoặc mê zô (mesocyclops - loài giáp xác ăn bọ gậy) vào các dụng cụ chứa nước lớn (bể, giếng, chum, vại...) để diệt loăng quăng/bọ gậy.   

Thau rửa các dụng cụ chứa nước hằng tuần.   

• Chủ động phòng chống sốt xuất huyết
• Chủ động phòng sốt xuất huyết trong tình hình dịch Covid-19
• Hà Nội: Số ca mắc sốt xuất huyết có xu hướng tăng nhanh vào tháng Bảy

Thu gom, hủy các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh nhà như chai, lọ, mảnh chai, mảnh lu vỡ, ống bơ, vỏ dừa, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá..., dọn vệ sinh môi trường, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến.  

Bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn/tủ đựng chén bát, thay nước bình hoa/bình bông.   

Tích cực phối hợp với chính quyền và ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.  

- Phòng chống muỗi đốt bằng cách:   

Mặc quần áo dài tay.   

Ngủ trong màn/mùng kể cả ban ngày.   

Dùng bình xịt diệt muỗi, hương muỗi, kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi...  

Dùng rèm che, màn tẩm hóa chất diệt muỗi.   

Cho người bị sốt xuất huyết nằm trong màn, tránh muỗi đốt để tránh lây lan bệnh cho người khác.

Minh Hiếu/TTXVN (tổng hợp)