Truyền thông với 'thiện, ác và smartphone': Đi tìm chuyện tử tế

(lienminhbng.org) - So với những chuyện thời sự- với hàng loạt diễn biến đầy bất ngờ và giật gân về các mảng tối trong xã hội - những vụ việc theo kiểu “người tốt việc tốt” liệu có được bao nhiêu phần trăm sức hút với cộng đồng?

Việc tử tế - ai cũng có thể làm

Câu chuyện người đàn ông đục bỏ cục bê tông rớt giữa đường đang đốt nóng các mạng xã hội trong mấy ngày qua và liên tục xuất hiện trên các mặt báo.

1. Gần một tháng trước, chiều 24/5, hai người thợ nề chạy xe máy từ Đà Nẵng về nhà ở huyện Thăng Bình, Quảng Nam sau một ngày làm việc. Giữa đường, họ gặp một khối bê tông rơi vãi từ trước, đã đóng cứng và bám chặt lấy mặt đường…

Trời sắp tối, trước mặt còn quãng đường 50km để về nhà, vậy nhưng anh Hùng - một trong hai người thợ nề - quyết tâm đục bỏ khối bê tông ấy vì sợ gây tai nạn cho người đi đường. Anh quay xe, nhờ bạn đứng ra dấu để người đi đường vòng tránh, còn mình thì lấy đồ nghề và mất khoảng 20 phút đồng hồ để ngồi đục bỏ khối bê tông.

Chuyện chỉ có vậy. Và Hùng có lẽ cũng sẽ sớm quên đi hành động của mình, nếu như Cảnh - người bạn đi cùng - không kể lại câu chuyện trên mạng xã hội, kèm theo tấm ảnh chụp cảnh Hùng đang đục đẽo bỏ cục bê tông giữa đường.

Cảnh không hình dung nổi hiệu ứng mà câu chuyện mang lại. Chỉ vài giờ sau khi đăng tải trên facebook cá nhân, bài viết và bức ảnh của anh nhận được trên 3.000 lượt thích, hơn 250 lượt chia sẻ và khoảng 300 lời khen ngợi từ cộng đồng mạng. Ngày hôm sau nữa, hàng loạt tờ báo và diễn đàn mạng đều nhắc tới câu chuyện của Hùng.

Rồi, tất yếu, chàng thợ nề ấy được báo giới tìm đến. Độc giả háo hức chia sẻ những mẩu chuyện xung quanh vụ “đục bê tông giữa đường” của anh – từ việc vợ Hùng phải ngồi chờ cơm chồng vào buổi tối hôm ấy cho tới câu trả lời rất thành thật từ chàng trai xứ Quảng: “Có sẵn đồ nghề nên tôi làm, chứ chờ ai bây giờ?”.

2. Từ trường hợp của Hùng, nếu nhìn lại, chúng ta sẽ thấy: Chỉ trong năm 2019, không ít lần, những câu chuyện về cách hành xử tử tế đã truyền cảm hứng mạnh mẽ trong dư luận.

Đúng 10 ngày trước hành động của Hùng, chàng thanh niên 26 tuổi có tên Nguyễn Ngọc Hiền nhặt được một chiếc ví đựng 7.400 USD tại một chung cư, nơi anh và mẹ cùng làm nhân viên lau dọn vệ sinh. Đó là chiếc ví của một du khách nước ngoài sơ ý đánh rơi sau khi rời khỏi chung cư.

Nghỉ học từ lớp 10 để đi làm phụ mẹ vì hoàn cảnh khó khăn - sự hạn chế về bằng cấp ấy không ảnh hưởng gì tới việc Hiền tìm cách chuyển lại số tiền cho người đánh mất, với suy nghĩ rất giản dị: “ Không phải của mình thì không xài. Người ta cực khổ lắm mới làm ra số tiền đó”.

Rồi, trước một làn sóng đề nghị giúp đỡ về vật chất từ các nhà hảo tâm, chàng trai ấy một lần nữa cho thấy cách ứng xử đầy tự trọng: từ chối và mong mọi người tìm đến hỗ trợ những người có hoàn cảnh khó khăn hơn mình.

Rồi, những câu chuyện tử tế đôi khi không chỉ đến từ “nhân vật chính”, mà còn là từ sự cộng hưởng của rất nhiều người. Trường hợp Vì Quyết Chiến, cậu bé 13 tuổi đạp xe từ Sơn La về Hà Nội để thăm em trai ở Viện Nhi, là một ví dụ. Hành trình bột phát của cậu bé ấy có cái kết rất đẹp: Sau 100 km đầu, Chiến được người đi đường đưa lên ô tô, chở về Viện Nhi - trước khi tiếp tục được những nhà hảo tâm đưa về Sơn La cùng một chiếc xe đạp mới. Cái kết ấy khiến người ta nghĩ tới mô-típ của những câu chuyện hoặc bộ phim từng có: Một em bé gặp nạn, bước vào hành trình vô định để tìm kiếm người thân - để rồi làm được điều không tưởng nhờ lòng tốt và sự nhân ái của những người đã gặp trên suốt hành trình.

Thậm chí, khi được dùng vào mục đích sửa chữa sai lầm, điều tử tế vẫn có một sức hút đặc biệt với cộng đồng. Trước Tết Nguyên đán 2019, sau khi bị giật mất chiếc túi xách kèm 107 triệu đồng, một phụ nữ tại Bình Dương bất ngờ nhận được 100 triệu đồng cùng lá thư xin lỗi của thủ phạm (được đặt trước cổng trụ sở hành chính địa phương). Trong thư, “kẻ cướp” kể rằng mình làm liều sau khi mắc nợ tín dụng đen. Vừa thấy quá nhiều tiền trong túi, vừa cắn rứt lương tâm, anh ta gửi tới chị lời xin lỗi và mong được tha thứ...

3. Những câu chuyện ấy có được quan tâm không - nếu Hùng chỉ mất vài phút để nhặt bỏ một hòn đá trên phố, thay vì bỏ mặc quãng đường 50 km trước mặt và người vợ đang ngồi chờ bên mâm cơm? Nếu thay vì giúp một cậu bé 13 tuổi như Chiến, người đi đường cho một phụ nữ “quá giang” trên xe mình? Nếu Hiền không khó khăn và phải bỏ học từ năm 16 tuổi, còn số tiền của người phụ nữ ở Bình Dương được hoàn lại sau chuyên án của các chiến sĩ công an?

Có lẽ, những “phiên bản” ấy sẽ không gây được tiếng vang như đã có - dù về bản chất, đó vẫn là những hành động đẹp. Bởi ai cũng hiểu, tùy vào mỗi cảnh huống hay sự việc, những điều tốt đẹpcó thể gây ấn tượng mạnh với cộng đồng và cũng có thể khiến chúng ta sớm quên đi sau những phút ban đầu.

Thế nhưng, đứng sau những câu chuyện điển hình được dư luận tôn vinh là hàng trăm hàng ngàn câu chuyện khác, về những điều tử tế khác. Bởi, sự tử tế xét cho cùng không phải là những khái niệm đao to búa lớn về đạo đức. Đó hoàn toàn chỉ cần là những hành vi nhỏ, hướng về sự nhân văn và tốt đẹp của con người.

Những câu chuyện kể trên chỉ là một phần rất nhỏ, nhưng lại đủ sức để độc giả hiểu và tin rằng: Những Hùng, Ngọc, Vì Quyết Chiến và người đi đường - hay cả “tên cướp biết ăn năn” - không phải là những cá biệt lẻ loi trong xã hội. Người ta có thể ít quan tâm tới những chuyện tử tế nếu chúng không hấp dẫn nhưng lại luôn có nhu cầu được trấn an rằng cuộc sống không thiếu những chuyện như vậy.

4. Và nếu nhìn lại những năm qua, “tử tế” vẫn là một từ khóa “hot” của truyền thông. Những chuyên mục về chuyện tử tế được mở trên nhiều tờ báo, kênh truyền hình. Những cuộc tọa đàm lớn nhỏ xung quanh chủ đề này cũng được mở ra liên tiếp. Rồi, những cuộc thi viết về sự tử tế, những chương trình hành động với chữ “tử tế” gắn kèm cũng xuất hiện, như hướng đến một giá trị cốt lõi của cộng đồng.

Và rất thú vị, nếu đọc những tranh luận, những ý kiến quanh hai chữ “tử tế”, chúng ta sẽ thấy rõ: Tùy theo niềm tin, theo vị thế xã hội hoặc theo văn hóa, mỗi người lại có những quan điểm riêng về 2 chữ đơn giản ấy. Có người cho rằng tử tế là biết hy sinh vì người khác. Có người nói, tử tế trước hết phải là hành động có trách nhiệm với bản thân mình. Có người muốn nhiệt tình giúp người khác nhận ra và hướng về những điều tốt đẹp của cuộc sống, và cũng có người tin: Tử tế trước tiên phải là việc tôn trọng, không áp đặt lên quan điểm và nguyện vọng của mỗi cá nhân.

• Việc tử tế - ai cũng có thể làm

Thật ra, sẽ là không tưởng, nếu chúng ta muốn đưa lại một quan niệm chuẩn, mang tính khuôn mẫu về sự tử tế. Nhưng, nếu những câu chuyện, dù lớn dù nhỏ, được nhắc tới đủ làm mỗi người suy nghĩ, có ý thức và tự vấn về sự tử tế của mình, chừng đó đã là một điều vô cùng đáng quý trong xã hội hiện tại.

Sơn Tùng