Ra mắt kịch 'Dế mèn': Dạy trẻ em cách nói không với sự vô cảm

(lienminhbng.org) - “Sự vô cảm vốn dễ gặp và ngày càng lan rộng trong xã hội hiện đại. Bởi vậy, chẳng có gì là sai khi ngay từ nhỏ, các em cần được uốn nắn và hướng dẫn để không sa vào căn bệnh thời đại đó” - đạo diễn Nguyễn Trung Dũng chia sẻ về vở kịch Dế mèn vừa ra mắt.

Lan tỏa khát vọng 'Dế Mèn'

Chiều 29/9, khi đến dự buổi trao giải thưởng thiếu nhi Dế mèn lần thứ nhất, tôi may mắn gặp được tất cả những gương mặt được vinh danh trong trong mùa giải năm nay. Trẻ có, già có. Có người đang sống ở Hà Nội như cháu Nguyễn Đới Chung Anh (10 tuổi), có người ở TP.HCM như nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung...

1. Tối 3/4 vở kịch thiếu nhi Dế mèn của sân khấu Lệ Ngọc (phóng tác từ Dế Mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài) đã có buổi ra mắt chính thức tại Nhà hát Lớn Hà Nội, chỉ hơn 3 tuần kể từ khi dàn dựng.

Dế mèn là sự kết hợp của tác giả Lê Chí Trung, đạo diễn NSND Nguyễn Tiến Dũng và ê-kíp diễn viên sân khấu Lệ Ngọc… Dựa trên cốt truyện mộc mạc, thân quen của nhà văn Tô Hoài, vở kịch đã được thêm vào nhiều chi tiết vui nhộn, thú vị, lời thoại mang tính hiện đại để giúp người xem dễ tiếp cận.

Thực tế, việc đưa Dế mèn phiêu lưu ký của Tô Hoài lên sân khấu không phải là điều mới - khi mà chỉ vài năm trước, một vở diễn tương tự đã được dàn dựng tại Nhà hát Kịch Tuổi trẻ. Tuy nhiên, Dế mèn của sân khấu Lệ Ngọc vẫn có những nét riêng, trước hết là việc chủ yếu xoay quanh những bài học đầu đời của chàng Dế Mèn mà không đi quá sâu vào phần “phiêu lưu ký” phía sau.

90 phút trên sân khấu, Dế Mèn gắn với số phận của chàng dế trẻ, rời xa vòng tay mẹ và bước vào đời với sự kiêu hãnh của tuổi trẻ. Sự kiêu hãnh ấy được phát triển thái quá để trở thành bản tính kiêu ngạo, khiến Dế Mèn gây ra cái chết của cậu em Dế Choắt, cũng như tự biến mình thành trò tiêu khiển cho người đời. Chỉ đến khi dần thức tỉnh, Dế Mèn mới dần có sự chiêm nghiệm để học thêm những bài học mới từ những cuộc gặp gỡ với Dế Trũi, Bướm, Xén Tóc, Nhà Trò, Nhện Chúa, Chim Trả....

Đặc biệt, sáng tạo độc đáo của ê kíp làm vở còn gắn với việc bổ sung và tô đậm vai trò của nhân vật mẹ Dế Mèn so với nguyên tác. Xuất hiện không nhiều, bóng dáng của bà vẫn in suốt vở diễn, ở cạnh Dế Mèn trong mọi lúc khó khăn để truyền đi thông điệp về lòng yêu thương và tình mẫu tử. Bà từng dặn con: "Đường đời lắm chông gai mà bước đường tiếp theo sẽ không có mẹ bên cạnh. Hãy nhớ lời mẹ, sự kiêu hãnh thái quá trong cuộc đời đôi khi luôn phải trả giá đắt".

Sử dụng khá khéo léo ngôn ngữ 9x nhưng không “lạc nhịp”, kết hợp các nghệ thuật múa rối hay lối diễn ước lệ của sân khấu truyền thống, Dế Mèn đã từ trang giấy của nhà văn Tô Hoài bước lên sân khấu một cách khá nhuần nhuyễn và sinh động. Nguyễn Văn Vỹ (24 tuổi), một bạn trẻ tham dự buổi công diễn, chia sẻ với người viết: “Mình thấy vở diễn khá hay, có sự độc đáo và thân thuộc với trẻ nhỏ, nhưng cũng có những ý nghĩa nhân văn, những điểm mới lạ thu hút người xem hơn. Dù đã từng đọc truyện nhưng xem kịch, mình vẫn thấy có một cái gì đó rất khác”.

2. “Trong nhiều lớp nghĩa từ nguyên tác, bản thân trường đoạn được dựng đã có đủ sức hút riêng để khai thác trong toàn bộ vở diễn. Đó là bài học đầu đời sâu sắc nhất để tạo ra tính cách của Dế Mèn sau này: Tránh lối sống vô cảm và thói kiêu ngạo ích kỷ, biết trân trọng tình yêu thương và các mối quan hệ với bè bạn, với gia đình là làm nền móng sau này” - đạo diễn Nguyễn Tiến Dũng cho biết.

“Với các em nhỏ đang ở độ tuổi hình thành nhân cách, tôi nghĩ đó cũng là bài học đầu đời và trực diện cho các em”.

• Nhìn lại Giải thưởng thiếu nhi Dế Mèn: 'Lớn nhanh lên với/ Bé bỏng chiều nay'
• Lan tỏa khát vọng 'Dế Mèn'
• Triển lãm tranh: Tranh, sách 'vì Dế Mèn'

Như lời đạo diễn Nguyễn Tiến Dũng, ngoài cái khó từ việc Dế Mèn phiêu lưu ký là câu chuyện mà đa phần trẻ em từng đọc, từng thuộc (và còn được đưa vào sách giáo khoa), băn khoăn của người dựng vở còn nằm ở sự khác biệt về lứa tuổi - khi mà thế hệ trẻ hiện tại vốn có quá nhiều thứ để xem, để chơi, thay vì quan tâm tới sân khấu truyền thống. Để rồi, với anh, lời giải cho bài toán ấy cuối cùng vẫn nằm ở việc chọn một cách dàn dựng gần gũi, tự nhiên, hướng về những giá trị cơ bản nhất. “Tôi tin, câu chuyện về những cảm xúc rất đời thường sẽ có ích và đủ cuốn hút các em hơn bất kì lời răn dạy đao to búa lớn nào”.

Bản thân việc chọn Nhà hát Lớn Hà Nội để ra mắt vở diễn cũng đã cho thấy sự đầu tư và “chịu chơi” của đơn vị xã hội hóa này. Như quan sát của người viết, từ nửa tiếng trước giờ biểu diễn, lượng khán giả tới đây - đa phần là các em nhỏ - đã tràn ngập tiền sảnh và vui vẻ chụp hình check-in cùng đội ngũ diễn viên trong trang phục của vở.

Đặc biệt, song hành với vở diễn, Sân khấu Lệ Ngọc cùng Chủ tịch Hội đồng trẻ em thành phố Hà Nội, Đại sứ môi trường toàn quốc Nguyễn Như Khôi cũng phát động Cuộc thi vẽ “Bí kíp luyện côn trùng” cho các em, như một trong những giải pháp để tăng thêm sự tương tác giữa khán giả và sân khấu.

Cúc Đường - Hồng Hạnh