Wikileaks tiếp tục "bắn phá" Lầu Năm Góc
24/10/2010 10:41 GMT+7 | Trong nước
(TT&VH) - Sau một thời gian dài chuẩn bị, hôm 23/10, trang web WikiLeaks đã tiết lộ gần 400.000 tài liệu mật liên quan tới cuộc chiến của Mỹ ở Iraq, trong đó chứa đựng nhiều thông tin có thể khiến dư luận sửng sốt và gây thiệt hại hình ảnh cũng như sự ủng hộ cho quân đội Mỹ.
Tổng cộng 391.831 tài liệu có thời gian từ đầu năm 2004 tới tháng 1/2010 và do các sĩ quan cấp thấp trực tiếp chiến đấu biên soạn, đã cung cấp cho người ta cái nhìn từ góc độ người lính của cuộc chiến do Mỹ phát động ở Iraq.
Nổi lên vấn đề lạm dụng con người WikiLeaks cho biết đã cung cấp các phiên bản tài liệu đầy đủ, chưa biên tập cho 4 tờ báo lớn gồm New York Times (Mỹ), Le Monde (Pháp), The Guardian (Anh) và Der Spiegel (Đức). Họ cũng gửi cho hãng tin Associated Press và một số hãng tin khác các tài liệu đã được biên tập, nhiều giờ sau khi nó được công bố chính thức. Các cơ quan báo chí đều kết luận rằng tài liệu cho thấy quân đội Mỹ đã nhắm mắt làm ngơ trước hàng loạt vụ tra tấn và lạm dụng tù nhân do lính Iraq thực hiện.
Trong một vụ điển hình xảy ra hồi năm 2006, một sĩ quan cảnh sát Iraq đã bắn vào chân một người bị bắt. Tiếp đó nghi phạm bị đánh bằng một cây gậy sắt và vòi nước. Anh ta bị gãy xương sườn và bị nhiều vết rách trên thân thể. Kẻ đánh người không gặp rắc rối gì sau đó.
Các tài liệu cũng ghi lại nhiều vụ giết người, cưỡng hiếp, gồm cả cảnh xử tử có ghi hình một người bị lính Iraq giam giữ. Thông tin về vụ xử tử có ghi: “HTC702 nhận được một đoạn video từ một nguồn tin của họ. Đoạn video chứa các cảnh quay về việc binh lính Quân đội Iraq (IA) hành quyết một người bị bắt. Đoạn video cho thấy có 12 lính IA có liên quan và 10 người trong đó đang giữ lấy người bị bắt. Tù nhân này bị trói tay... Đoạn video cho thấy tù nhân bị kéo ra đường đẩy xuống đất, bị đá nhiều lần rồi bị bắn”.
Các tài liệu còn cho thấy cái chết của ít nhất 6 tù nhân bị lính Iraq cầm tù và một số vụ lạm dụng tồi tệ nhất xảy ra ở giai đoạn sau của cuộc xung đột, lúc Tổng thống Barack Obama đã cầm quyền và cam kết sẽ làm sạch các hoạt động của quân đội Mỹ. Tài liệu gồm rất nhiều thông tin về việc đánh đập, đốt nhà, đánh người do lực lượng an ninh Iraq tổ chức. Trong một vụ, lính Mỹ nghi ngờ các sĩ quan quân đội Iraq đã cắt các ngón tay của một phạm nhân và khiến anh này bị bỏng bằng cách dội axít lên người.
Binh lính Iraq bị cáo buộc gây ra nhiều vụ lạm dụng tù nhân
Tháng 8/2006, Lực lượng lính dù 101 phát hiện một vụ lính Iraq treo một nghi phạm giết người lên trần nhà rồi dùng nước sôi và gậy sắt tra tấn anh ta. Trong một vụ khác, lính Mỹ kiểm tra một căn cứ quân sự của Iraq đã phát hiện một tù nhân bị tra tấn bằng điện và khi tìm cách chạy trốn, anh này đã bị đánh thành thương.
Trong nhiều trường hợp, quân đội Mỹ không can thiệp vào các vụ lạm dụng này. Nhiều báo cáo thường kết thúc bằng dòng: “Do lính liên quân không tham gia cáo buộc nên không cần thiết phải điều tra thêm”.
Nhạy cảm con số thương vong
Một trong những tiết lộ quan trọng mà các tài liệu mang lại là con số thương vong của người Iraq. Đây là chủ đề gây tranh cãi nhất vì những rủi ro chính trị lớn mà nó có thể mang lại trong cuộc chiến bị nhiều nước, cũng như bộ phận lớn dư luận Mỹ phản đối. Iraq Body Count (IBC), một tổ chức tư nhân ở Anh chuyên đếm số dân thường Iraq thiệt mạng kể từ khi chiến tranh nổ ra, nói rằng họ đã phân tích các thông tin của WikiLeaks và phát hiện thêm khoảng 15.000 cái chết chưa được báo cáo trước đó. Con số này có thể nâng tổng số người Iraq thiệt mạng lên 122.000 người.
John Sloboda, một thành viên IBC,nói rằng các tài liệu mới cung cấp thông tin chi tiết ở mức “chưa từng thấy” về các vụ xung đột, bao gồm tên của những người bị giết và lý do khiến họ mất mạng. “Những cái chết mới xuất hiện ở nhiều vụ đụng độ nhỏ, với một hoặc hai người bị giết mỗi vụ, rải rác trên khắp Iraq và xảy ra gần như mỗi ngày trong suốt cả thời kỳ đó” - ông nói.
Al-Jazeera, một trong những hãng tin được tiếp cận sớm với tài liệu của WikiLeaks, nói rằng có 285.000 vụ thương vong được ghi nhận, gồm ít nhất 109.000 người chết. Trong đó có 66.000 dân thường, chiếm 2/3 tổng số người chết. Trong khi đó, chính phủ Iraq công bố con số người chết thấp hơn nhiều, chỉ 85.694 cái chết trong giai đoạn 2004 - 10/2008.
Hồi tháng 7 năm nay, quân đội Mỹ cũng bí mật công bố các thông tin chi tiết về cái chết của dân thường Iraq và lực lượng an ninh nước này. Hoạt động đếm xác của Mỹ cho thấy chỉ gần 77.000 người Iraq thiệt mạng từ tháng 1/2004 tới tháng 8/2008, cũng là giai đoạn đen tối nhất trong cuộc chiến.
Theo giới quan sát, những sự chênh lệch về con số người thiệt mạng của phía Mỹ có thể tạo cảm giác họ ém thông tin và không tôn trọng mạng sống dân thường khi tiến hành các chiến dịch quân sự. Đơn cử như việc ở Falluja, địa chỉ diễn ra hai cuộc chiến trong đô thị lớn hồi năm 2004, phía Mỹ nói rằng không có dân thường nào thiệt mạng. Tuy nhiên IBC cho biết thực tế có 1.200 người dân đã bị chết.
Khẩu chiến
Thư ký báo chí Lầu Năm Góc Geoff Morrell đã lên án việc công bố tài liệu của WikiLeaks là đáng hổ thẹn và có thể đe dọa an ninh quốc gia. Ông nói rằng khoảng 300 người Iraq bị nêu danh trong tài liệu đặc biệt dễ bị tổn thương trước các vụ tấn công báo thù và rằng quân đội Mỹ và Iraq đã được triển khai để bảo vệ những người này.
Tuy nhiên sáng lập viên WikiLeaks Julian Assange cho rằng các cáo buộc này là không đúng và khẳng định ông không đưa làm lộ tên các cá nhân có trong tài liệu được công bố rộng rãi. “Chúng tôi tự tin rằng các tài liệu đã được biên tập kỹ để không chứa thông tin nào có thể gây hại cho bất kỳ ai” - phát ngôn viên WikiLeaks Kristinn Hrafnsson nói.
Wikileaks phản công lại rằng họ có thông tin đủ để khởi kiện chính phủ Mỹ liên quan tới 40 vụ giết người trái phép. Trong một vụ xảy ra hồi năm 2007, một chiếc trực thăng Apache đã giết “trái phép” 2 người Iraq. Các nghi phạm đã ra dấu hiệu đầu hàng nhưng một luật sư ở căn cứ Mỹ nói với các phi công rằng “anh không thể đầu hàng một chiếc máy bay”. Chiếc máy bay mã Crazyhorse 18, cũng là chiếc trực thăng giết lầm hai phóng viên Reuters vào cuối năm đó, đã nổ súng bắn chết các nghi phạm.
Được biết theo sau đợt công bố tài liệu này, WikiLeaks sẽ tiếp tục chuẩn bị để phơi bày nốt 15.000 trang tài liệu còn lại về cuộc chiến của Mỹ ở Afghanistan.
 Sáng lập viên WikiLeaks trong cuộc họp báo công bố tài liệu mật mới nhất |
Nổi lên vấn đề lạm dụng con người WikiLeaks cho biết đã cung cấp các phiên bản tài liệu đầy đủ, chưa biên tập cho 4 tờ báo lớn gồm New York Times (Mỹ), Le Monde (Pháp), The Guardian (Anh) và Der Spiegel (Đức). Họ cũng gửi cho hãng tin Associated Press và một số hãng tin khác các tài liệu đã được biên tập, nhiều giờ sau khi nó được công bố chính thức. Các cơ quan báo chí đều kết luận rằng tài liệu cho thấy quân đội Mỹ đã nhắm mắt làm ngơ trước hàng loạt vụ tra tấn và lạm dụng tù nhân do lính Iraq thực hiện.
Trong một vụ điển hình xảy ra hồi năm 2006, một sĩ quan cảnh sát Iraq đã bắn vào chân một người bị bắt. Tiếp đó nghi phạm bị đánh bằng một cây gậy sắt và vòi nước. Anh ta bị gãy xương sườn và bị nhiều vết rách trên thân thể. Kẻ đánh người không gặp rắc rối gì sau đó.
Các tài liệu cũng ghi lại nhiều vụ giết người, cưỡng hiếp, gồm cả cảnh xử tử có ghi hình một người bị lính Iraq giam giữ. Thông tin về vụ xử tử có ghi: “HTC702 nhận được một đoạn video từ một nguồn tin của họ. Đoạn video chứa các cảnh quay về việc binh lính Quân đội Iraq (IA) hành quyết một người bị bắt. Đoạn video cho thấy có 12 lính IA có liên quan và 10 người trong đó đang giữ lấy người bị bắt. Tù nhân này bị trói tay... Đoạn video cho thấy tù nhân bị kéo ra đường đẩy xuống đất, bị đá nhiều lần rồi bị bắn”.
Các tài liệu còn cho thấy cái chết của ít nhất 6 tù nhân bị lính Iraq cầm tù và một số vụ lạm dụng tồi tệ nhất xảy ra ở giai đoạn sau của cuộc xung đột, lúc Tổng thống Barack Obama đã cầm quyền và cam kết sẽ làm sạch các hoạt động của quân đội Mỹ. Tài liệu gồm rất nhiều thông tin về việc đánh đập, đốt nhà, đánh người do lực lượng an ninh Iraq tổ chức. Trong một vụ, lính Mỹ nghi ngờ các sĩ quan quân đội Iraq đã cắt các ngón tay của một phạm nhân và khiến anh này bị bỏng bằng cách dội axít lên người.
Binh lính Iraq bị cáo buộc gây ra nhiều vụ lạm dụng tù nhân
Trong nhiều trường hợp, quân đội Mỹ không can thiệp vào các vụ lạm dụng này. Nhiều báo cáo thường kết thúc bằng dòng: “Do lính liên quân không tham gia cáo buộc nên không cần thiết phải điều tra thêm”.
Nhạy cảm con số thương vong
Một trong những tiết lộ quan trọng mà các tài liệu mang lại là con số thương vong của người Iraq. Đây là chủ đề gây tranh cãi nhất vì những rủi ro chính trị lớn mà nó có thể mang lại trong cuộc chiến bị nhiều nước, cũng như bộ phận lớn dư luận Mỹ phản đối. Iraq Body Count (IBC), một tổ chức tư nhân ở Anh chuyên đếm số dân thường Iraq thiệt mạng kể từ khi chiến tranh nổ ra, nói rằng họ đã phân tích các thông tin của WikiLeaks và phát hiện thêm khoảng 15.000 cái chết chưa được báo cáo trước đó. Con số này có thể nâng tổng số người Iraq thiệt mạng lên 122.000 người.
John Sloboda, một thành viên IBC,nói rằng các tài liệu mới cung cấp thông tin chi tiết ở mức “chưa từng thấy” về các vụ xung đột, bao gồm tên của những người bị giết và lý do khiến họ mất mạng. “Những cái chết mới xuất hiện ở nhiều vụ đụng độ nhỏ, với một hoặc hai người bị giết mỗi vụ, rải rác trên khắp Iraq và xảy ra gần như mỗi ngày trong suốt cả thời kỳ đó” - ông nói.
Al-Jazeera, một trong những hãng tin được tiếp cận sớm với tài liệu của WikiLeaks, nói rằng có 285.000 vụ thương vong được ghi nhận, gồm ít nhất 109.000 người chết. Trong đó có 66.000 dân thường, chiếm 2/3 tổng số người chết. Trong khi đó, chính phủ Iraq công bố con số người chết thấp hơn nhiều, chỉ 85.694 cái chết trong giai đoạn 2004 - 10/2008.
Hồi tháng 7 năm nay, quân đội Mỹ cũng bí mật công bố các thông tin chi tiết về cái chết của dân thường Iraq và lực lượng an ninh nước này. Hoạt động đếm xác của Mỹ cho thấy chỉ gần 77.000 người Iraq thiệt mạng từ tháng 1/2004 tới tháng 8/2008, cũng là giai đoạn đen tối nhất trong cuộc chiến.
Theo giới quan sát, những sự chênh lệch về con số người thiệt mạng của phía Mỹ có thể tạo cảm giác họ ém thông tin và không tôn trọng mạng sống dân thường khi tiến hành các chiến dịch quân sự. Đơn cử như việc ở Falluja, địa chỉ diễn ra hai cuộc chiến trong đô thị lớn hồi năm 2004, phía Mỹ nói rằng không có dân thường nào thiệt mạng. Tuy nhiên IBC cho biết thực tế có 1.200 người dân đã bị chết.
Khẩu chiến
Thư ký báo chí Lầu Năm Góc Geoff Morrell đã lên án việc công bố tài liệu của WikiLeaks là đáng hổ thẹn và có thể đe dọa an ninh quốc gia. Ông nói rằng khoảng 300 người Iraq bị nêu danh trong tài liệu đặc biệt dễ bị tổn thương trước các vụ tấn công báo thù và rằng quân đội Mỹ và Iraq đã được triển khai để bảo vệ những người này.
Tuy nhiên sáng lập viên WikiLeaks Julian Assange cho rằng các cáo buộc này là không đúng và khẳng định ông không đưa làm lộ tên các cá nhân có trong tài liệu được công bố rộng rãi. “Chúng tôi tự tin rằng các tài liệu đã được biên tập kỹ để không chứa thông tin nào có thể gây hại cho bất kỳ ai” - phát ngôn viên WikiLeaks Kristinn Hrafnsson nói.
Wikileaks phản công lại rằng họ có thông tin đủ để khởi kiện chính phủ Mỹ liên quan tới 40 vụ giết người trái phép. Trong một vụ xảy ra hồi năm 2007, một chiếc trực thăng Apache đã giết “trái phép” 2 người Iraq. Các nghi phạm đã ra dấu hiệu đầu hàng nhưng một luật sư ở căn cứ Mỹ nói với các phi công rằng “anh không thể đầu hàng một chiếc máy bay”. Chiếc máy bay mã Crazyhorse 18, cũng là chiếc trực thăng giết lầm hai phóng viên Reuters vào cuối năm đó, đã nổ súng bắn chết các nghi phạm.
Được biết theo sau đợt công bố tài liệu này, WikiLeaks sẽ tiếp tục chuẩn bị để phơi bày nốt 15.000 trang tài liệu còn lại về cuộc chiến của Mỹ ở Afghanistan.
Gia Bảo
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
