Tâm sự những người mang nghề giáo nghiệp văn

(lienminhbng.org) - Rất nhiều nhà văn ở ta đang hoặc đã từng đứng trên bục giảng. Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Thể thao & Văn hóa (TTXVN) ghi lại các tâm sự “nghề và nghiệp” của nhà thơ Phạm Hồng Danh, nhà văn Di Li và nhà văn Nguyễn Một.

• Những nhà giáo ưu tú trong lịch sử Việt Nam
• Câu chuyện nhân ngày 20/11: Nghề giáo hay 'dịch vụ giáo dục'?

Ba tôi muốn tôi thành thầy giáo. Tôi trốn bằng cách thi vào khoa Toán - ĐH Khoa học Tự nhiên. Nhưng sau khi ra trường, định mệnh đã chọn tôi làm nghề giáo. Nghề nào cũng có những hào quang và những khoảng lặng đầy bóng tối. Trước năm 1990, nghề giáo vẫn còn thanh cao lắm. Những năm gần đây, nghề giáo đã bị hoen ố vì những con sâu trong ngành, đó là nỗi đau của cả dân tộc.

Riêng tôi, tôi may mắn được dạy những học sinh có trí tuệ trên trung bình và đức hạnh cũng tương đối tốt. Do đó, tôi không cảm thấy chua chát vì phải nói những điều mà học sinh của mình không hiểu. Tôi chưa có cảm giác tủi nhục vì phải rao giảng những điều không có lợi gì cho tương lai của học sinh.

Nhà thơ, nhà giáo Phạm Hồng Danh

Giáo dục góp một phần quan trọng vào việc mang lại sự hưng thịnh của một quốc gia, nhưng ngành giáo dục còn nhiều lỗ hổng và có những con sâu. Tâm niệm của tôi là trước khi giáo dục một người trở thành có ích cho xã hội, thì trước hết hãy giáo dục cho họ ý thức đừng trở thành gánh nặng cho đồng loại. Nỗi buồn trong ngành giáo dục hiện nay là có nhiều nhà quản lí giáo dục lại là những rào cản và là những gánh nặng cho đồng nghiệp.

Tình cảm của tôi đối với học sinh và nghề giáo có lẽ được thể hiện phần nào qua bài thơ đuợc viết năm 1985, nhà giáo là Nguời suốt đời tập nói: “Tôi hiểu gì sau bao năm cầm phấn/ Còn lại gì từ dòng chữ tôi ghi/ Gánh trên vai quê hương nhiều lận đận/ Từ nơi này tôi tiễn các em đi/ Chưa nói hết những điều trong ý nghĩ/ Để lòng mình bao ấm ức mang theo/ Ôm khát vọng cùng đi tìm chân lý/ Hạnh phúc tôi đôi mắt ấy trong veo/ Chưa hiểu hết bảng đen cùng phấn trắng/ Dẫu tuổi đời cứ chồng chất trên vai/ Tôi vẫn sống với niềm vui thầm lặng/ Rơi âm thầm như bụi phấn ban mai/ Trái tim tôi bao lần tự hỏi/ Nỗi niềm nào đành giấu kín thôi em/ Cứ như thể suốt đời tôi tập nói/ Trước học trò và phấn trắng bảng đen”.

Nhà văn Di Li: Dạy học, viết văn đều tự học không ngừng

Nghề giáo trước hết là một môi trường đặc thù. Người làm việc cần luyện cho mình tính kiên nhẫn, điềm đạm, khúc triết và thấu hiểu tâm lý vì mỗi học trò là một hoàn cảnh, một tiểu vũ trụ khác nhau.

Người dạy học cũng đòi hỏi việc siêng năng tìm kiếm kiến thức mới, tự học không ngừng. Việc này thì cũng tuỳ thôi, nếu anh cứ chỉ sử dụng kiến thức của 4 năm đại học ra xài đi xài lại cho suốt cuộc đời giảng dạy thì những bài giảng của anh sẽ trở nên nghèo nàn và tẻ nhạt.

Nhà văn, nhà giáo Di Li

Người giáo viên càng nhiều kiến thức thì bài giảng sẽ càng sinh động. Tất cả những điều này đều cần thiết và tương đồng với nghề viết. Nhờ làm nhà giáo, khi vừa đi dạy được vài năm tôi đã cho ra đời tác phẩm Ma học trò nằm trong chùm truyện được giải của tạp chí Văn nghệ quân đội 2006. Và sau này dạy môn PR ở đại học được 2 năm thì tôi viết được cuốn Tôi PR cho PR. Đây là cuốn sách chuyên ngành nhưng cũng bán chạy ngang tiểu thuyết Trại hoa đỏ. Nhờ môi truờng dạy học, tôi thêm nhiều trải nghiệm thực tế để sáng tác và viết sách.

Nhà văn Nguyễn Một: Nhân vật nhà giáo của tôi luôn… chính diện

15 năm dạy học giúp tôi tích lũy vốn sống vô giá của đời mình. Nhớ ngày ra trường cái sinh lực tràn trề của tuổi hai mươi cùng với ánh mắt thơ ngây của những học sinh tiểu học dưới chân núi Chứa Chan (Xuân Lộc, Đồng Nai) giúp tôi vượt qua muôn vàn khốn khó của quãng thời gian mà “đất nước” phát cho mỗi giáo viên 13 kg bắp xay và vài đồng bạc còm.

Chúng tôi dạy ở lớp, xách đèn bão đi dạy kèm miễn phí cho con em dân tộc. Nhờ năng nổ, ba năm sau tôi được điều về ngôi trường gần thị trấn với vùng đất trù phú cây trái ngút ngàn và được “lên chức” tổng phụ trách đội.

Học trò thời dạy cấp 2 của nhà văn Nguyễn Một về tặng hoa cho thầy nhân 20/11

Tôi chơi với các em như bạn bè, nhảy múa, đốt lửa trại, trò chơi lớn, thầy trò lấm lem bùn đất, vui nổ trời. Lúc ấy gần ba mươi tuổi, tôi chưa nghĩ mình viết văn. Khi tổ chức câu chuyện dưới cờ cho các em phát thanh măng non, tôi chợt nghĩ sao mình không viết cho các em đọc? Những truyện ngắn thiếu nhi với bút danh tên con gái đầu - Dạ Thảo Linh ra đời. Sau đó tôi gởi in sách với hàng loạt cuốn viết cho thiếu nhi: Hoa dủ dẻ, Năm đứa trẻ xóm đồi, Long lanh giọt nắng mùa trái chín…

Tôi bước vào nghiệp văn từ nghề dạy học như vậy. Sau này hầu hết trong các truyện ngắn và tiểu thuyết viết cho người lớn của tôi, phần lớn có nhân vật thầy giáo. Họ được tôi lấy mẫu từ bạn bè tôi và một điều rất cực đoan trong tôi - họ luôn là nhân vật chính diện.

Nghề giáo không chỉ giúp vốn sống mà còn cho tôi một tài sản hữu hình là những học trò của mình. Khi tôi làm báo, học trò ở nước ngoài gởi về cho thầy máy ảnh. Tôi làm nhà học trò cũ chạy về: đứa thiết kế, đứa giám sát, đứa cho gạch, đứa cho sơn… Rời nghề 20 năm vẫn còn những học trò đến tặng hoa cho thầy nhân ngày 20/11.

Hoàng Nhân (ghi)
Thể thao & Văn hóa